izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində "təzəlikcə" sözü ümumiyyətlə "təzəcə"nin sinonimi kimi qeyd olunur və "çox yeni, bu yaxınlarda" mənasında işlədilir. Lakin, bu izah sözün ifadə etdiyi incə məna çalarlarını tam əhatə etmir. "Təzəlikcə" "təzəcə"dən daha güclü bir təzəlik duyğusunu, hadisənin hələ izlərinin təzəliyini və təsirini daha çox vurğulayır. Sözün işlənməsində zaman məsafəsinin qısalığı ön plana çıxır, ancaq sadəcə vaxt amili deyil, həmin yeni hadisənin yaratdığı təsir və davam edən təzəlik hissi də əhəmiyyətlidir.

Etimalogiyasına nəzər salsaq, "təzə" sözünün kökünə - "lik" şəkilçisinin əlavə olunması ilə əmələ gəlmiş "təzəlik" sözündən "-cə" zaman bildirən şəkilçisi ilə "təzəlikcə" sözü meydana gəlir. Bu, sözün mənasını daha da dəqiqləşdirir: "təzəlik" – yenilik, təzəlik hissi; "-cə" isə bu təzəliyin çox qısa müddət əvvəl baş verdiyini və hələ də davam etdiyini göstərir.

Misal üçün, "Təzəlikcə yağış yağmışdı, yer hələ də nəm idi." cümləsində "təzəlikcə" yalnız yağışın yeni yağdığını deyil, yağışın yaratdığı təzəlik hissini, yerin nəmliyini, havanın təravətini də ifadə edir. "Təzəlikcə qayıtmışdı, hələ də yorğun görünürdü." cümləsində isə yalnız qayıdışın vaxt amili deyil, həm də qayıdışın yorğunluqla müşayiət olunması kimi bir təsirini də əks etdirir. "Təzəcə" sözü ilə müqayisədə "təzəlikcə" sözü daha poetik, daha rəngarəng bir təsvir yaradır.

Qısaca desək, "təzəlikcə" sözü "çox yeni, bu yaxınlarda" mənasını ifadə etməklə yanaşı, həmin yeniliyin yaratdığı təsir və hissi, hələ davam edən təzəlik duyğusunu daha çox vurğulayır və bu baxımdan "təzəcə" sözündən daha ifadəlidir. Sözün işlənməsində əsasən poetik üslub və təsviri vasitələrdən istifadə olunur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz