Tıqqıldatmaq (f.) – Yavaş və təkrarlanan, zəif təsirli vurma hərəkəti etmək, bir şeyi digərinə yüngülcə, ritmik şəkildə vurmaq deməkdir. Bu hərəkət, səs çıxarır, lakin bu səs güclü və kəskin deyil, əksinə, yumşaq və davamlıdır. "Taqqıldatmaq" sözü ilə sinonim olsa da, "tıqqıldatmaq" daha yumşaq və incə bir hərəkəti ifadə edir. Sözün kökündəki "tıq-tıq" onomatopeyik təkrar söz birləşməsi hərəkətin səs təəssüratını daha aydın şəkildə göstərir.
Məsələn, verdiyiniz nümunə cümləsində "Çingiz gülüş vəziyyətindəki simasını ciddiləşdirərək masanı tıqqıldatdı…" ifadəsi Çingizin əsəbləşməsini, ciddi bir hala keçməsini və ya diqqət cəlb etmək üçün masaya yüngülcə, təkrarlanan vuruşlar etdiyini göstərir. Burada vurma hərəkəti qəzəb və ya etiraz ifadə etmək üçün deyil, daha çox diqqəti özünə yönəltmək və ya bir məsələyə ciddi yanaşıldığını vurğulamaq məqsədi daşıyır. Səsin həcmi az, lakin hərəkətin təkrarlanması diqqəti çəkir.
Digər nümunələr: "Barmaqları ilə masanı tıqqıldatdı." (Diqqət çəkmək, narahatlığını göstərmək məqsədilə), "Ayağını yerə tıqqıldatdı." (Səbirsizlik, narahatlıq ifadə etmək üçün), "Qələmini stolun üstünə tıqqıldatdı." (Ritmik, yüngül vurma hərəkəti). Bu cümlələrdə "tıqqıldatmaq" sözünün konteksti fərqli olsa da, əsas məna – yumşaq, təkrarlanan vurma hərəkəti – dəyişməz qalır.
Ədəbi dilin tələblərinə uyğun olaraq "tıqqıldatmaq" sözü əsasən məcazlı mənada işlənərək hərəkətin arxa planında olan duyğuları (səbirsizlik, narahatlıq, əsəbilik, diqqət çəkmək istəyi və s.) ifadə edir. Lakin hərəkətin özü yumşaq və təsirsizdir. Sözün mənşəyi türk dillərindən gəlir və "tıq" saitinin təkrarı ilə yaranmış onomatopeya əsasında formalaşıb.