Tıncıxma sözü, "tıncıxmaq" fellindən törəmiş isimdir. "Tıncıxmaq" öz əsasında "tınc" sözündən və "-cıx" əlavəsindən əmələ gəlmişdir. "Tınc" sözü "sakit, rahat, əmin-amanlıq içində olan" mənalarını ifadə edir. "-cıx" isə "çıxarmaq", "ayırmaq", "uzaqlaşdırmaq" kimi mənaları daşıyan bir əlavədir. Buna görə də "tıncıxma" sözü əsasən "sakitliyin, rahatlığın, əmin-amanlığın pozulması, narahatlığa düşmə, qayğı və əsəbiliyin yaranması" mənalarını ifadə edir.
Lüğətlərdə verilən məna kifayət qədər ümumidir. Daha dəqiq və geniş izah üçün "tıncıxma"nın kontekstə bağlı müxtəlif mənalarını nəzərə almaq lazımdır. Məsələn:
1. Fiziki Tıncıxma: Burada "tıncıxma" fiziki rahatlığın pozulması deməkdir. Məsələn, "Kəskin ağrılar onun tıncıxmasına səbəb oldu." cümləsində tıncıxma, fiziki narahatlıq, əzab mənasındadır.
2. Psixoloji Tıncıxma: Bu mənada "tıncıxma" ruhi sükunətin pozulması, əsəbilik, narahatlıq, qorxu, qayğı kimi halları ifadə edir. "Pis xəbər onu dərin bir tıncıxmaya saldı." cümləsində tıncıxma, psixoloji sarsıntı, narahatlıq deməkdir.
3. Sosial Tıncıxma: Bəzi hallarda "tıncıxma" ictimai həyatın, əmin-amanlığın pozulması, qarışıqlıq, iğtişaş kimi mənalarda da işlənə bilər. "Şəhərdə baş verən hadisələr insanların tıncıxmasına səbəb oldu." cümləsində tıncıxma, ictimai qayda-qanunun pozulması və insanların narahatlığı deməkdir.
Beləliklə, "tıncıxma" sözü müxtəlif kontekstlərdə fərqli nüanslar daşısa da, ümumi mənası "rahatlığın, sükunətin, əmin-amanlığın pozulması" olaraq qalır. Sözün istifadə olunduğu cümləyə diqqət yetirməklə, onun daha dəqiq mənasını anlamaq mümkündür.