Tirməli sifəti, əsasən Azərbaycan dilində, tirmə parçadan hazırlanmış geyim əşyaları ilə əlaqədar istifadə olunur. Lüğətlərdəki qısa izah "tirmədən tikilmiş paltar geymiş və ya şal örtmüş" olsa da, bu mənanın daha geniş və dəqiq izahı vacibdir. Sözün özündə də "tirmə" sözünün varlığı mənasını aydınlaşdırır. Tirmə, ipəkdən və ya pambıqdan toxunan, xüsusi bir toxuma üsulu ilə hazırlanmış, adətən incə və hamar bir parça növüdür. Ona görə də "tirməli" sifəti, sadəcə paltar geymiş və ya şal örtmüş deyil, həmin paltar və ya şalı materiallarının tirmə parçası olduğuna işarə edir.
Məsələn, "tirməli gəlin" ifadəsində, sadəcə gəlinin gəlinlik geyiminin tirmədən olduğunu deyil, həm də bunun onun zənginliyinin, əzəmətli görünüşünün və ya zərifliyinin simvolu olduğunu ifadə edir. Tirmə parçanın qiymətli və nəcib bir parça kimi qəbul edilməsi, bu sözün məna dairəsinə də təsir göstərir. Beləliklə, "tirməli" sözü, sadəcə materialı göstərməklə yanaşı, həm də sosial status, zənginlik və zəriflik kimi mənaları da özündə əks etdirir.
Dil tarixi baxımından, "tirməli" sözünün kökü türk dillərindəki "tirmə" sözünə dayanır. "Tirmə" sözünün etimologiyası haqqında müxtəlif fikirlər olsa da, əsasən ipəkdən toxunma ilə bağlı olduğu qəbul edilir. Bu da "tirməli" sözünün mənasının daha dərin anlaşılmasına kömək edir. "Tirməli" sözü, müasir Azərbaycan ədəbi dilində daha çox poetik və ya rəsmi olmayan üslubda, təsviri ifadələrdə işlədilir. Mircəlalın misalında olduğu kimi, "tirməli gəlin" ifadəsi, gəlinin gözəlliyini və zərifliyini vurğulamaq üçün poetik bir vasitə kimi istifadə olunur.
Qısacası, "tirməli" sifəti, "tirmə parçadan tikilmiş" mənasından əlavə, mədəni və sosial kontekstə görə, zənginlik, əzəmət, zəriflik kimi əlavə mənaları da özündə ehtiva edir və ədəbi əsərlərdə obrazlı ifadələr yaratmaq üçün istifadə olunur. Bu sözün düzgün anlaşılması üçün yalnız materiala deyil, həm də mədəni və sosial kontekstlərə diqqət yetirilməlidir.