izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Toxalama sözü, "toxumaq" feli ilə əlaqədardır və əsasən iki əsas mənada işlənir. Birinci və daha geniş mənası, bir şeyi (adətən iplik, sap, liflər və s.) qarışdıraraq, bir-birinə bağlayaraq və ya ilişdirərək bütöv bir parça və ya forma yaratmaq prosesinə istinad edir. Bu mənada "toxuma" və "toxunma" sözləri ilə sinonim kimi istifadə oluna bilər, amma "toxalama" daha çox qarışıq, dəqiq olmayan, təsadüfi bir toxunma prosesini ifadə edə bilər.

Məsələn: "Qızıl sapların toxalaması zərif bir naxış yaratmışdı" cümləsində toxalama, nəticədə yaranan naxışın qarışıq və bəlkə də planlaşdırılmamış təbiətini vurğulayır. Sadəcə "toxuması" deyilsə, daha dəqiq və planlı bir proses nəzərdə tutular.

İkinci mənası isə daha məcazi və daha az istifadə olunur. Bu mənada "toxalama" fərqli elementlərin, faktların, fikirlərin və ya hadisələrin qarışdırılıb bir araya gətirilməsi, birləşdirilməsi prosesini ifadə edir. Bu, adətən səliqəsiz, düzgün olmayan, çox vaxt qarışıq bir birləşmədir.

Məsələn: "Şair, şeirində həyatının müxtəlif anlarını, xatirələrini toxalamışdı." burada "toxalama" xatirələrin şeirdə səliqəsiz və bəlkə də xaotik bir şəkildə bir araya gətirilməsini ifadə edir. "Bir-birinə qatmışdı" və ya "birləşdirmişdi" kimi daha dəqiq ifadələr də işlənə bilərdi, lakin "toxalama" burada xatirələrin qarışıqlığını və poetik ifadənin özünəməxsusluğunu daha yaxşı ifadə edir.

Etimaloji baxımdan "toxalamaq" feli "toxumaq" feli ilə qohumdur və "toxumaq" felindən törəmişdir. "Toxumaq" kökü qədim türk dillərindən gəlir və ipliklərin bir-birinə bağlanması mənasını verir. "Toxalamaq" isə bu əsas mənanın daha geniş və məcazi tərəflərini əhatə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz