Toxunmaq1 (f.): Bu fe'l, əsasən əl və ya bədənin digər bir hissəsi ilə bir cisimə, varlığa və ya səthə fiziki təmasın qurulmasını ifadə edir. Sadəcə dəymək hərəkətini deyil, həm də bu təmasın yaratdığı hissi, təsiri əhatə edir. "Toxunmaq" sözü, obyektə fiziki qüvvənin tətbiq olunmasını bildirməsə də, o qüvvənin olmaması "toxunmaq" hərəkətini dəyişdirmir. Məsələn, incə bir kağız parçasına toxunmaq, ağır bir qaya parçasına toxunmaqdan fərqli olsa da, hər ikisi də "toxunmaq" feli ilə ifadə olunur.
Birinci mənada "toxunmaq" feli, "dəymək", "əlini vurmaq", "əl vurmaq", "təmas etmək" kimi sinonimlərlə əvəz oluna bilər, lakin bunların hər birinin öz incəlikləri vardır. Məsələn, "dəymək" daha az qəsdli bir təması, "əlini vurmaq" isə bir qədər daha qəsdli, hətta qüvvətli təması ifadə edə bilər. "Təmas etmək" isə daha elmi və rəsmi bir üslubda işlənir.
Cümlədə necə işlənməsinə nümunələr:
- Uşaq ehtiyatsızca qızğın sobaya toxundu və əlini yandırdı.
- Rəssam incə fırçayla kətan üzərinə toxundu.
- O, qorxudan onun əlinə belə toxunmadı.
- Qədim əşyalara toxunmaq qadağandır.
- Sərin küləyin dərisinə toxunması xoş idi.
Göründüyü kimi, "toxunmaq" feli müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalar və çalarlar daşıya bilir. Bu, həm fiziki, həm də məcazi mənada işlədilə bilən bir sözdür. Məcazi mənada istifadəsi daha geniş araşdırma tələb edir.