Tolazlama (Tolazlamaq fe'lindən törəmə isim): Bu sözün əsas mənası "incitmək, xoşagəlməz bir şey demək, lağa qoymaq, ələ salmaq məqsədilə söylənilən kəskin, təhqiredici, əsəbiləşdirici söz və ya ifadə" deməkdir. Sözün mənası həm sözün özü, həm də kontekst nəzərə alınmaqla dəyişə bilər. Bəzən təhqir məqsədi güdmədən, zarafatcasına və ya yüngülcə incitmək məqsədi ilə də işlənə bilər. Ancaq əsas mənası həmişə müəyyən dərəcədə xoşagəlməz, incitməyə yönəlmiş bir ifadədir.
Etimologiya: Söz "tolazlamaq" fe'lindən törəmişdir. "Tolazlamaq" isə öz növbəsində türk dillərindəki "tolaz" kökünə dayanır. "Tolaz" sözünün əsas mənası "əsəbi, qəzəbli, hiddətlənmiş" deməkdir. Beləliklə, "tolazlamaq" əsəbiləşdirmək, hiddətləndirmək mənasını verir və tolazlama da bu hərəkətin nəticəsi olan xoşagəlməz sözdür.
İstifadə nümunələri:
1. Onun tolazlaması məni çox incitdi. (Bu cümlədə tolazlama, kəskin və incitməyə yönəlmiş söz və ifadələri bildirir.)
2. Dostları arasındakı şən söhbətlər, zarafatcasına atılan tolazlamalar havanı daha da yüngülləşdirirdi. (Bu cümlədə tolazlama, yüngül, təhqir məqsədi güdməyən incitməni bildirir.)
3. Şamo camaat içində ona bir tolazlama söz atdı. (S. Rəhimov) (Bu nümunədə tolazlama sözü, açıq-aşkar bir təhqir və ya əsəbiləşdirmə cəhdini ifadə edir.)
Sinonimlər: Tolazlama sözü üçün "tənqid", "tənbeh", "ləqəb", "təhqir", "həqarət", "söymə", "qınama" kimi sinonimlər işlədilə bilər, ancaq kontekstə görə bu sinonimlərin hamısı tam uyğun gəlməyə bilər. Tolazlama sözünün özünəməxsus bir çaları vardır: həm sözün, həm də nitq üslubunun kəskinliyini ifadə edir.
Qeyd: Tolazlama sözü əsasən danışıq dilində işlənən bir sözdür. Ədəbi dildə daha az rast gəlinir. Ancaq ədəbi əsərlərdə personajların nitqini, onların danışıq tərzinə uyğun şəkildə təsvir etmək üçün tolazlama sözündən istifadə edilə bilər.