izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Tonnaj [fr. tonnage] sözü dənizçilik terminidir və bir gəminin yük daşıma qabiliyyətini ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "sututumu və ya yükgötürmə qabiliyyəti" kimi tərif edilməsinə baxmayaraq, tonnajın hesablanması bir neçə fərqli üsulla aparılır və bu üsullar gəminin növü və istifadə məqsədindən asılı olaraq dəyişir. Beləliklə, "tonnaj" termini ümumi bir ölçü vahidindən daha çox, bir gəminin müəyyən bir yük miqdarını daşımaq qabiliyyətinin kəmiyyət göstəricisidir.

Tonnajın hesablanması zamanı, gəminin həcmi (gəminin iç hissəsinin həcmi, ümumi tutumu), ölçüləri (uzunluq, en, hündürlük) və ya ölü çəkisi (gəminin öz çəkisi çıxıldıqdan sonra daşıya biləcəyi maksimal yük) nəzərə alınır. Fərqli tonnaj növləri mövcuddur: Brüt tonnaj (BRT) gəminin ümumi həcmini ölçür, halbuki Net tonnaj (NRT) yük üçün ayrılmış sahəni əks etdirir. Həmçinin, ölü çəki tonnajı gəminin daşıya biləcəyi maksimum yük miqdarını göstərir. Bu fərqlər tonnajın yalnız "yükgötürmə qabiliyyəti" kimi sadə bir təriflə ifadə edilməsinin qeyri-dəqiqliyini vurğulayır.

Tonnaj termininin fransız dilindən (tonnage) götürülməsi onun "ton" ölçü vahidi ilə əlaqəli olduğunu göstərir. Ancaq sadəcə tonlarla (məsələn, 1000 ton) ifadə edilmir. Hesablama üsulları mürəkkəbdir və beynəlxalq dənizçilik təşkilatları tərəfindən qəbul edilmiş standartlara əsaslanır. Məsələn, "Gəminin tonnajı 5000 DWT-dir" ifadəsi gəminin ölü çəki tonnajının 5000 ton olduğunu bildirir. Burada DWT (Deadweight Tonnage) işarəsi istifadə olunur. Başqa bir misal olaraq, "Gəminin brüt tonnajı 10.000 BRT-dir" ifadəsi gəminin ümumi həcminin 10.000 BRT-ə bərabər olduğunu göstərir.

Beləliklə, tonnaj termininin tam və dəqiq anlaşılması üçün yalnız onun "yükgötürmə qabiliyyəti" olduğunu demək kifayət deyil. Müəyyən bir tonnaj növünün (BRT, NRT, DWT və s.) nəzərə alınması və hesablama metodlarının bilinməsi vacibdir. Bu termin dəniz ticarətində, gəmi sığortasında və digər dənizçilik sahələrində mühüm rol oynayır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz