Topxana sözü Azərbaycan dilində köhnəlmiş bir termin olub, əsasən hərbi sahədə işlənirdi. Müasir Azərbaycan dilində "topların saxlanıldığı yer", "artilleriya anbarı" və ya "artilleriya hissəsi" kimi daha dəqiq ifadələr üstünlük təşkil edir. Lüğətlərdə verilən "artilleriya, toplar, topçu hissələri" tərifi, sözün əhatə etdiyi mənanı qismən əks etdirir, lakin tam deyil.
Tarixi kontekstdə, "topxana" sadəcə topların yığıldığı bir yer deyildi. O, həm də topçuların yerləşdiyi, təlim keçdiyi, silahların təmiri və baxımının aparıldığı bir hərbi kompleks, qarnizon və ya qərargahı ifadə edə bilərdi. Beləliklə, "topxana" sözünün mənası, "toplar" və "topçular" anlayışlarından daha geniş bir hərbi infrastruktur və təşkilatı quruluşunu əhatə edirdi.
Misal olaraq, verilən cümlədəki "əmiritopxana" ifadəsi, yüksək rütbəli bir hərbi komandanın və ya zabitin rəhbərlik etdiyi bir artilleriya birliyini, yəni "topxana" kompleksinin idarəetmə mərkəzini bildirir. Bu, sadəcə topların saxlanıldığı bir anbar deyil, əsasən strateji əhəmiyyət daşıyan bir hərbi qüvvənin təmsilçisidir.
Sözün etimologiyasına gəldikdə, "top" və "-xana" şəkilçilərindən meydana gəlmiş bir birləşmədir. "-xana" şəkilçisi, fars mənşəli olub, "yer", "məkan", "evi" kimi mənaları ifadə edir. Beləliklə, "topxana" sözü, etimoloji baxımdan "topların yeri" kimi təfsir oluna bilər, lakin tarixi və kontekstual mənası daha genişdir.
Müasir dil istifadəsində "topxana" sözü nadir hallarda işlənir və əvəzinə daha aydın və dəqiq ifadələr (məsələn, "artilleriya qarnizonu", "artilleriya anbarı", "topçu alayı" və s.) istifadə olunur. Lakin sözün tarixi kontekstdəki mənasını bilmək, ədəbi mətnlərin düzgün anlaşılması üçün vacibdir.