Toponimiya sözü yunan mənşəli olub (toponimikadan), coğrafi adların (yer adlarının) mənşəyini, mənasını, inkişafını və coğrafi yayılmasını öyrənən elm sahəsidir. Toponimiya, sadəcə olaraq yer adlarının siyahısı deyil; əksinə, bu adların tarixi, dilçiliyi, mədəniyyəti və coğrafiyası ilə bağlı geniş tədqiqatları əhatə edir. Bu sahədə tədqiqatlar, adların əmələ gəlmə səbəblərini, zaman keçdikcə necə dəyişdiyini, onların əks etdirdiyi mədəni və sosial dəyişiklikləri aşkar etməyə çalışır.
Toponimiyanın öyrəndiyi obyektlər – toponimlər – müxtəlif səviyyələrdə coğrafi adları əhatə edir: qitələr, ölkələr, vilayətlər, şəhərlər, kəndlər, dağlar, çaylar, göllər və s. Hər bir toponimin özünəməxsus tarixi və etimologiyası (sözün mənşəyi və mənası) var ki, toponimiya da məhz bu məsələləri araşdırır. Məsələn, bir şəhərin adı onun ərazisinin xüsusiyyətlərini (məsələn, “Daşkəsən” – daşlı yer), əhalisinin məşğuliyyətini (məsələn, “Bakı” - ehtimal ki, “şəhər” mənasını verən bir sözün təhrif olunmuş forması), yaxud tarixi hadisələri əks etdirə bilər.
Toponimiya tədqiqatları müxtəlif elmlərin nailiyyətlərindən, o cümlədən dilçilik, tarix, arxeologiya, antropologiya və coğrafiyadan istifadə edir. Bu inteqrativ yanaşma sayəsində toponimlər vasitəsilə tarixi proseslərin, etnik qrupların köçlərinin, mədəniyyətlərin qarşılıqlı təsirlərinin izini sürə bilmək mümkündür. Beləliklə, toponimiya sadəcə coğrafi adların öyrənilməsi deyil, həm də keçmişin sirrlərini açan, tarixi və mədəniyyəti anlamağa kömək edən mühüm bir elm sahəsidir.
Toponimiya ilə bağlı araşdırmalar cümlələrdə müxtəlif şəkildə işlənir: “Azərbaycan toponimiyası zəngin və maraqlıdır.”, “Toponimiya elminin əsas məqsədi yer adlarının mənşəyini müəyyən etməkdir.”, “Bu regionun toponimiyası onun mürəkkəb tarixini əks etdirir.” kimi nümunələr göstərmək olar. Bu cümlələrdə toponimiya sözü həm elm sahəsi, həm də konkret bir regionun yer adlarının məcmusu kimi istifadə olunur.