Tosqunlaşmaq felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "kökəlmək, bədəncə dolğunlaşmaq" ifadəsi ilə tam əhatə olunmur. Bu məna, sözün əsas və ən çox rast gəlinən mənasını təşkil etsə də, daha geniş və dəqiq bir izah tələb edir.
Əslində "tosqunlaşmaq" feli, bədənin sadəcə həcm cəhətdən artmasını deyil, daha çox bədənin əvvəlki vəziyyətinə nisbətən möhkəmlənməsini, dolğunlaşaraq qüvvət qazanmasını ifadə edir. Bu mənada, "kökəlmək" sözündən fərqli olaraq, arzuolunmaz həddən artıq çəki qazanma mənası daşımaqdan çox, sağlam və qüvvətli bir bədən quruluşunun əldə edilməsini bildirir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "tosqun" sözünün kökü türk dillərindəki "tosun" (cücə, cavan heyvan) sözü ilə əlaqəli ola bilər. "Tosun" sözü güclü və sağlam bir gənc heyvanı ifadə etdiyindən, "tosqunlaşmaq" feli də bu mənada bir güclənmə, möhkəmlənmə prosesini ifadə edir. Yəni sadəcə yağ qatı artımı deyil, əzələ kütləsinin artması, fiziki qüvvətin yüksəlməsi də bu sözün mənasına daxildir.
Cümlə içərisində işlənmə nümunələrinə baxaq:
- Yaz boyu dağlarda otlayıb, qışa tosqunlaşaraq girdi. (Burada "tosqunlaşmaq" sözü, heyvanın qışa qüvvətli və sağlam halda hazırlanması mənasında işlənir.)
- Uşaq, hər gün idman etməklə tosqunlaşmışdı. (Burada isə sağlam və qüvvətli bir bədən quruluşunun əldə edilməsi vurğulanır.)
- Qış aylarında yaxşı qidalana bilmədiyindən, yazda tosqunlaşmaq çətin oldu. (Bu cümlədə isə, tosqunlaşmanın əldə edilməsində çətinlik və müəyyən şərtlərin vacibliyi sərgilənir.)
Beləliklə, "tosqunlaşmaq" felinin mənası sadəcə "kökəlmək" ilə əvəz oluna bilməz. Bu söz daha dərin bir məna daşıyır və sağlam, güclü bir bədən quruluşunun əldə edilməsi, möhkəmlənmə və qüvvət qazanma prosesini əks etdirir.