Toypayı sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir termin olub, əsasən toy mərasimləri ilə bağlı hədiyyələri bildirir. Lüğətlərdə sadəcə "toy hədiyyəsi" kimi təqdim olunsa da, mənası daha çox kontekstə bağlıdır və nüanslar ehtiva edir.
Etimoloji baxımdan "toy" sözü ilə "pay" sözünün birləşməsindən əmələ gəlmişdir. "Pay" sözü burada "hissə", "bölüşdürmə", "səhm" mənalarını daşıyır. Beləliklə, "toypayı" toy mərasiminə aid olan, qonaqlar tərəfindən gəlin və ya bəyə, yaxud hər iki tərəfə verilən hədiyyələri, onların toy mərasimindəki payını, səhmini bildirir. Bu hədiyyələr pul, zinət əşyaları, ev əşyaları, geyimlər və sair ola bilər.
Misal üçün, verilmiş cümlədə ("[Qız] anasının aldığı gərdənbəndi xan tərəfindən ancaq toypayı hesab edirdi") toypayı, qızın anasının ona verdiyi gərdənbəndin, toy hədiyyəsi kimi qəbul edilməsini ifadə edir. Bu, hədiyyənin sadəcə maddi dəyərindən deyil, həm də onun toy mərasimindəki əhəmiyyətindən, ailənin gəlinə olan dəyərindən və töhfəsindən irəli gəlir.
Toypayının mənası, verilən hədiyyənin qiymətindən asılı olmayaraq, onun mərasimə aid olmasında, toy adətləri və ənənələri çərçivəsində verilməsindədir. Belə ki, adi bir hədiyyə ilə toypayı arasında mərasimə bağlılıq və simvolik məna fərqi var. Toypayı, sadəcə bir hədiyyə deyil, həm də yeni ailənin həyatına uğur, bərəkət və xoşbəxtlik arzusunun ifadəsidir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Toypayılarını topladıqdan sonra gəlinlə bəy yeni həyatlarına başladılar.
- Qohumlarının verdiyi toypayıları sayəsində yeni ev almışdılar.
- Ən qiymətli toypayısı nənəsindən idi.
- Toypayılarının çoxluğu onların nə qədər sevildiyini göstərirdi.