Transformator [lat. transformare – dəyişmə]: Alternativ cərəyanın gərginliyini artırmaq və ya azaltmaq üçün nəzərdə tutulmuş elektrik cihazıdır. Funksional olaraq, transformator iki və ya daha çox sarğıdan ibarətdir ki, bunlar bir-birinə induktiv olaraq bağlıdır. Bu sarğılar, adətən, dəmir nüvə ətrafına sarılır. Alternativ cərəyanın bir sarğıdan (birincil sarğı) digərinə (ikincil sarğı) ötürülməsi zamanı gərginlik dəyişir. Sarğıların döngü saylarının nisbəti gərginliyin dəyişmə nisbətini müəyyən edir. Yüksək gərginlikli enerjinin uzaq məsafələrə ötürülməsi üçün gərginliyin artırılması, aşağı gərginlikli cihazların qidalanması üçün isə gərginliyin azaldılması transformatorların əsas tətbiq sahələridir.
İşlənmə nümunələri:
1. Elektrik stansiyalarında istehsal olunan yüksək gərginlikli cərəyan uzun məsafələrə ötürülməzdən əvvəl güclü transformatorlar vasitəsilə daha da artırılır. Bu, enerji itkisinin minimuma endirilməsinə kömək edir.
2. Evlərdə istifadə olunan 220 Voltluq gərginlik, yüksək gərginlikli xətlərdən gələn cərəyanın transformator vasitəsilə azaldılması nəticəsində əldə edilir.
3. Müxtəlif elektron cihazların, məsələn, kompüterlərin və televizorların işləməsi üçün lazım olan aşağı gərginlikli cərəyanlar transformatorlar vasitəsilə təmin edilir.
Etimologiya: Sözün latın mənşəli "transformare" felindən götürülməsi onun əsas funksiyasını – elektrik cərəyanının gərginliyinin dəyişdirilməsini – tam olaraq əks etdirir. "trans" (kənar, aralıq) və "formare" (formalaşdırmaq, dəyişdirmək) hissələrindən təşkil olunmuşdur.
Növləri: Transformatorların müxtəlif növləri mövcuddur. Məsələn, güc transformatorları, impuls transformatorları, audio transformatorları və s. Bunların hər biri özünəməxsus xüsusiyyətlərə və tətbiq sahələrinə malikdir.