Tumluq sözü Azərbaycan dilində həm isim, həm də sifət kimi işlənir. Əsas mənası "əkmək üçün ayrılmış və ya yarayan toxum" deməkdir. Lüğətlərdə sadəcə "əkmək üçün ayrılmış və ya yarayan; toxumluq" şəklində verilən mənası, sözün zəngin istifadə imkanlarını tam əks etdirmir.
İsim mənası: Tumluq, əkin üçün nəzərdə tutulmuş toxum miqdarını, yığımı və ya sahəsini bildirir. Misal üçün, "Bu ilki buğda tumluğu bol oldu", "Tumluq taxılları anbara yığdılar", "Yay tumluğunu payızda əkirlər" cümlələrində tumluq sözü müəyyən bir toxum miqdarını, yığımını ifadə edir. Bəzən tumluq sözü, əkin üçün ayrılmış torpaq sahəsini də bildirə bilər, məsələn, "Tumluq sahəsinin suvarılması vacibdir".
Sifət mənası: Tumluq, "əkmək üçün yararlı", "əkinə yararlı" mənasını verir. Misal üçün, "Tumluq torpaq", "Tumluq toxum" ifadələrində tumluq sözü, əkin üçün uyğun olan torpaq və toxumları ifadə edir. Bu mənada, tumluq sözü "əkinə hazır", "əkinə əlverişli" kimi sözlərlə sinonim ola bilər.
Etimologiyası: Tumluq sözü "tum" kökündən əmələ gəlmişdir. "Tum" sözü "toxum" mənasını verir. "-luq" şəkilçisi isə isim düzəldici funksiyasını yerinə yetirir, "malik olma", "mənsubiyyət" mənalarını ifadə edir. Beləliklə, tumluq sözü "toxuma malik olan", "toxumla əlaqədar olan" mənasını ifadə edir.
Verilən nümunə cümləsi: "[Aslan bəy Tarverdiyə:] Keçən qışda gəldin, … 3 pud tumluq buğda çəkdim, apardın" cümləsində tumluq sözü isim kimi işlənmiş və "əkin üçün ayrılmış 3 pud buğda" mənasını ifadə edir. Burada "tumluq buğda" ifadəsi, sadəcə buğdanın miqdarını deyil, həm də onun əkin məqsədi ilə ayrıldığını vurğulayır.