izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Tutarlılıq (is. tutarlı sözündən törəmişdir) bir şeyin özündə, tərkibində, hissələri arasında və ya müxtəlif ifadələrində ziddiyyətsizlik, vahidlik, ardıcıllıq və əlaqəlilik xüsusiyyətinə deyilir. Tutarlılıq, bir fikrin, nəzəriyyənin, hekayənin, sübutun və ya sistemin daxili ardıcıllığını, inandırıcı və əsaslı olmasını göstərir. Zidd fikirlər, uyğunsuzluqlar, dəlillərin çatışmazlığı və ya qeyri-dəqiqlik tutarlılığı pozur.

Tutarlılıq anlayışı müxtəlif sahələrdə müxtəlif mənalarda işlənir. Məsələn, elm və tədqiqatlarda tutarlılıq, eksperimentlərin və müşahidələrin nəticələrinin bir-birini təsdiq etməsini, nəzəriyyələrin müşahidələrə uyğun olmasını və dəlillərin inandırıcı olmasını ifadə edir. Ədəbiyyatda tutarlılıq, bir əsərin süjet xəttinin, personajlarının xarakterlərinin, hadisələrin ardıcıllığının məntiqi və əlaqəli olmasını, oxucunun əsəri anlaması və qəbul etməsində heç bir ziddiyyətlə qarşılaşmamasını təmin edir. Hüquqda tutarlılıq, sübutların bir-biri ilə uyğun olması, şahidlərin ifadələrinin ziddiyyətsiz olması kimi başa düşülür. Məntiqdə tutarlılıq, bir sistemin öz daxilində heç bir ziddiyyətə yol verməməsi anlamını daşıyır.

Tutarlılığın əks anlayışı tutarsızlıqdır. Tutarsızlıq, ziddiyyətlər, uyğunsuzluqlar, qeyri-dəqiqlik və əlaqəsizliyi ifadə edir. Məsələn, "Sübutlar tutarsızdır" deyəndə, sübutların bir-biri ilə ziddiyyət təşkil etməsi, inandırıcı olmaması nəzərdə tutulur. "Onun dedikləri tutarsızdır" deyəndə isə, söylənən fikirlərin bir-biri ilə əlaqəsiz olması, məntiqi ardıcıllığın olmaması ifadə olunur.

Tutarlılıq yalnız bir şeyin daxili vəhdətini deyil, həm də onun xarici amillərlə uyğunluğunu da ifadə edə bilər. Məsələn, "Tutarlı siyasət" ifadəsi, bir dövlətin siyasi hədəfləri ilə həyata keçirdiyi tədbirlərin uyğunluğunu, daxili və xarici siyasətinin vahid bir strategiyaya tabe olmasını göstərir.

Qısaca, tutarlılıq, bir şeyin daxili və xarici ardıcıllığını, əlaqəliliyini, inandırıcı və əsaslı olmasını ifadə edən çoxşaxəli bir anlayışdır və müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalar kəsb edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz