Tutaş sifəti əsasən "qalın, sıx, yaxın, bitişik" mənalarında işlənir. Lüğətlərdəki sadə izahı ("qalın, sıx, yaxın, bitişik") sözün çalarlarını tam əks etdirmir. Daha dəqiq izah üçün onun semantik sahəsini genişləndirmək və kontekstə bağlı istifadə hallarını nəzərə almaq lazımdır.
"Tutaş" sözü obyektlərin bir-birinə yaxınlığı, sıxlığı və ayrılmazlığını ifadə edir. Sadəcə fiziki yaxınlıq deyil, həm də bir-birinə bağlılıq, sıx təmas və davamlılıq mənasını da özündə ehtiva edir. Məsələn, "tutaş meşəlik" deyəndə ağacların sıx, bitişik bitməsini, bir-birinə çox yaxın olmasını, aralarında boşluğun az olmasını nəzərdə tuturuq. Bu sıxlıq həm də keçilməzliyi, dərinliyi ifadə edə bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "tuta" felindən törədiyini güman etmək olar. "Tutmaq" felinin "möhkəm saxlamaq, əhatə etmək" mənası "tutaş" sözünün sıxlıq, bitişiklik mənasını izah edir. Beləliklə, "tutaş" "bir-birini möhkəm tutmuş, əhatə etmiş" kimi şərh edilə bilər.
"Tutaş" sözünün istifadəsinə nümunələr:
- "Tutaş qar yağışı bütün şəhəri ağ örtüyə bürüdü." (Burada "tutaş" qarın sıx, fasiləsiz yağmasını ifadə edir.)
- "Evlərin tutaşı, sıx yerləşməsi küçələri dar və qaranlıq edirdi." (Burada "tutaş" evlərin bir-birinə yaxın, bitişik yerləşməsini bildirir.)
- "Onun tutaşı baxışı məni narahat etdi." (Burada "tutaş" baxışın diqqətli, şiddətli olmasını bildirir.)
Göründüyü kimi, "tutaş" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq müxtəlif çalarlar ala bilər. Lakin əsas mənası həmişə sıxlıq, yaxınlıq və bitişiklikdir. Bu sifət daha çox təbiət hadisələrini və fiziki obyektləri təsvir etmək üçün işlənir, lakin metaforik mənada da istifadə olunmaq qabiliyyətinə malikdir.