izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Tükəndirmə (tükəndirmək felindən törəmə isim): Hər hansı bir şeyin, ehtiyatın, qüvvənin, səbrin və s. tamamilə bitirilməsi, tükənməyə gətirilməsi, yox edilməsi prosesi və ya nəticəsi. Tükəndirmə, sadəcə bir şeyin azalması mənasını verməkdən daha geniş bir məna kəsb edir; tam tükənmə, sonuna çatma, yox olma və ya istifadəyə yararsız hala salma fikrini də özündə ehtiva edir.

Məsələn, "Su ehtiyatlarının tükəndirməsi" ifadəsi, su ehtiyatlarının sadəcə azalması deyil, tamamilə bitib qurtarması, istifadəyə yararsız hala düşməsi deməkdir. "Səbrinin tükəndirməsi" ifadəsi isə, səbrinin bir qədər azalması yox, tamamilə tükənməsi, səbrinin qırılması mənasını verir. "Ordu düşmənin müdafiə xətlərini tükəndirmə əməliyyatı keçirdi" cümləsində isə, düşmənin müdafiə qabiliyyətinin tamamilə pozulması, qüvvəsinin tükənməsi nəzərdə tutulur.

Etimoloji baxımdan, "tükəndirmək" feli "tükən-mək" felindən törəmişdir. "Tükən-" kökü, köhnə türk dillərində də mövcud olan və "tamamilə bitmək, yox olma" mənasını ifadə edən bir kökdür. "-dirmək" əlavəsi isə, bir hərəkətin, prosesin həyata keçirilməsini, bir vəziyyətin yaradılmasını bildirir. Beləliklə, "tükəndirmək" bir şeyi tamamilə bitirmək, yox etmək, tükənməyə gətirmək mənasını verir. Bu mənada "tükəndirmə" ismi, bu prosesin nəticəsini, və ya özünü göstərən həmin prosesi ifadə edir.

Müxtəlif kontekstlərdə "tükəndirmə" sözü fərqli nüanslar əldə edə bilər. Məsələn, iqtisadi kontekstdə "resursların tükəndirməsi", hərbi kontekstdə "düşmənin qüvvələrinin tükəndirməsi", psixoloji kontekstdə isə "səbrinin tükəndirməsi" kimi ifadələrə rast gəlmək olar. Hər bir kontekstdə sözün mənası, onun əhatə etdiyi obyekt və vəziyyətə uyğun olaraq dəyişir, lakin əsas məna – tamamilə tükənmə, yox olma – dəyişməz qalır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz