Tükətmə sözü, "tükətmək" fellindən törəmiş bir isimdir. "Tükətmək" fiili isə əşyanın, mənbənin və ya ehtiyatın sonuna çatdırılması, tamamən istifadə edilməsi, bitirilməsi mənasını verir. Beləliklə, "tükətmə" sözü də bu əməlin nəticəsini, prosesini və ya həmin əməlin özünü ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "tükətməkdən törəmiş isim" qeydi ilə kifayətlənmək qısadır. Daha dəqiq və geniş izah vermək üçün isə aşağıdakı mənaların fərqləndirilməsi vacibdir:
1. Tamamən bitirmə, yox etmə: Bu mənada "tükətmə" sözü bir əşyanın, qidanın, maddənin və ya ehtiyatın sonuna qədər istifadə edilməsini, tamamilə bitirilməsini ifadə edir. Məsələn: "Qış üçün topladığı qidaların tükətməsi onu narahat edirdi." Bu cümlədə "tükətmə" qış üçün yığılan qidaların tamamilə bitməsi, tükənməsi mənasını verir.
2. Sərfləmə, istifadə etmə: Burada "tükətmə" sözü müəyyən bir şeyin, mənbənin və ya enerjinin istifadə edilməsi, sərf edilməsi prosesini bildirir. Məsələn: "Uzun müddətli işlərin tükətməsi onu yorub." Bu cümlədə "tükətmə" uzun və yorucu işlərin fiziki və əqli gücün tükənməsinə səbəb olduğunu bildirir.
3. Nəticə, son: Bəzi hallarda "tükətmə" sözü bir prosesin nəticəsini, son nöqtəsini ifadə edə bilər. Məsələn: "Mübarizənin tükətməsi qələbə ilə nəticələndi." Bu cümlədə "tükətmə" mübarizənin sona çatması, yekunlaşması mənasını verir.
Etimologiyası: "Tükətmə" sözü, kökü türk dillərində olan "tükənmək" fellindən törəmişdir. "Tükənmək" fiili isə "tamamən bitmək, yox olmaq" mənasını verir. Bu mənada "tükətmə" sözü fəaliyyətin nəticəsində bir şeyin tamamilə bitməsini və yox olmasını ifadə edir.
Qrammatik xüsusiyyətləri: "Tükətmə" sözü isimdir və müxtəlif hal əldə edə bilər. Cümlədə müxtəlif funksiyalar daşıya bilər: məsələn, subyekt, obyekt, əlavə kimi.