Tüksüz (sıfat) - Bu söz, tük və ya qıl olmaması xüsusiyyətini ifadə edir. Əsas mənası "tük və ya qıl olmayan" deməkdir. Lakin istifadə kontekstindən asılı olaraq mənası bir qədər dəqiqləşir və genişlənir.
1. Fiziki olaraq tük və ya qıl olmayan: Bu, sözün ən əsas və geniş mənasıdır. "Tüksüz dəri" ifadəsi bu mənanı tam əks etdirir. Bu mənada "tüksüz" sözü hər hansı bir canlı orqanizmin (insan, heyvan) dərisinə, bədəninin hər hansı bir hissəsinə, bitkinin səthinə və ya digər səthlərə aid ola bilər. Məsələn: "Tüksüz meyvə", "tüksüz bitki", "tüksüz toxuma".
2. İnsan üzünə aid olaraq: "Tüksüz" sözü, xüsusilə gənc oğlanlar üçün istifadə edildikdə, üzündə hələ tük çıxmamış, tüksiz olmağı bildirir. Bu, yeni yetkinlik yaşına çatmış və ya yeni yetkinlik yaşına çatmaq üzrə olan oğlan uşaqları üçün xarakterik bir xüsusiyyətdir. Məsələn: "Tüksüz üzü ilə əyləşmişdi". Bu mənada "tüklü" sözünün əksidir.
3. Təhkiyəli mənada: Bəzi hallarda "tüksüz" sözü, daha çox təhkiyəli mənada, "təmiz", "hamar", "səlis" mənalarında da istifadə edilə bilər. Məsələn, təmiz qırxılmış bir ərazidən danışarkən “tüksüz sahə” ifadəsindən istifadə oluna bilər. Ancaq bu mənada istifadəsi nadir hallarda rast gəlinir və kontekstdən asılı olaraq anlaşılmalıdır.
Etimalogiyası: Söz "tük" kökünə "-süz" (olmayan) şəkilçisinin əlavə olunması ilə əmələ gəlmişdir. "Tük" sözü türk dillərində qədim köklərə malikdir və tük, qıl, yun kimi incə, nazik lifli örtükləri ifadə edir.