Türbət (ər. تربت) sözü Azərbaycan dilinə ərəb dilindən keçmişdir. Əsas mənası "torpaq", "xırda torpaq hissəcikləri" deməkdir. Lüğətlərdə verilən "torpaq" mənası ümumi və qısaldılmış bir ifadədir. Daha dəqiq olaraq, "türbət" xüsusiyyətlərinə görə adi torpaqdan fərqlənə bilər. Məsələn, müəyyən bir bitki örtüyünün, rəngin və ya toxumanın xarakterik olduğu torpaq növü üçün istifadə edilə bilər. Həmçinin, müqəddəs hesab edilən bir torpaq parçası, məzar yeri ətrafındakı torpaq da "türbət" kimi adlandırıla bilər.
Mir Cəlal Paşayevin misalında olduğu kimi ("Elə bir ölkədə doğulmuşam ki; Onun türbətinə minnətdaram mən.") "türbət" vətən, doğma torpaq mənasında, məcazi mənada işlənir. Bu kontekstdə, sadəcə coğrafi bir yer deyil, həm də milli kimlik, tarixi yaddaş və mədəniyyətə bağlılıq kimi abstrakt anlayışları əks etdirir. Şeirdəki "türbət" adi torpaq mənasından daha geniş, emosional yüklü bir mənaya malikdir. Vətən torpağına olan minnətdarlıq, sevgi və bağlılıq hisslərini ifadə edir.
Digər bir məcazi mənası isə "müqəddəs torpaq"dır. Bu mənada, "türbət" dini əhəmiyyət kəsb edən, xüsusi bir qüdrətə malik olduğuna inanılan bir yerin torpağını ifadə edir. Bu mənada, həm konkret bir yerin torpağı, həm də ümumi olaraq müqəddəs hesab edilən ərazilər üçün işlədilə bilər.
Qısacası, "türbət" sözünün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişir. Əsas mənası "torpaq" olsa da, məcazi mənalarda vətən, doğma torpaq, müqəddəs torpaq kimi daha geniş və emosional yüklü mənalarda işlənə bilər. Sözün mənşəyini və işlənmə üsulunu bilmək onun mənasını daha dəqiq anlamağa kömək edir.