Tüstülənmə sözü “tüstülənmək” felindən törəmiş bir isimdir. Lüğətlərdə sadəcə olaraq "tüstülənmək"dən törəmə kimi qeyd edilməsi onun mənasını tam əhatə etmir. Daha dəqiq və geniş bir izah vermək üçün sözün mənşəyini və istifadə sahələrini nəzərə almaq lazımdır.
Əsasən "tüstülənmək" feli tüstü ilə dolmaq, tüstüyə bürünmək mənalarını verir. Ona görə də "tüstülənmə" bir yerin, əşyanın və ya hadisənin tüstü ilə örtülməsi, tüstülə dolması prosesini, vəziyyətini ifadə edir. Bu proses təbii səbəblərdən (məsələn, meşə yanğını nəticəsində tüstülənmə) və ya süni səbəblərdən (məsələn, fabriklərin tüstüsü ilə ətraf mühitin tüstülənməsi) baş verə bilər.
Bundan əlavə, "tüstülənmə" metaforik mənada da işlənə bilər. Məsələn, şübhəli, qeyri-müəyyən bir vəziyyətin, qaranlıq bir gələcəyin təsvirində "gələcək qaranlıq tüstülənmə ilə örtülüdür" kimi ifadələr işlədilə bilər. Bu halda "tüstülənmə" qeyri-müəyyənlik, qaranlıq, görünməzlik mənalarını da özündə ehtiva edir.
Lüğətlərdə daha geniş və dəqiq bir ifadə olaraq "tüstülənmə" şunlar kimi tərif edilə bilər: 1) Tüstü ilə dolma, tüstü ilə örtülmə halı; 2) Tüstünün ətraf mühitə yayılması və ətrafı örtməsi prosesi; 3) Metaforik mənada: qeyri-müəyyənlik, qaranlıq, görünməzlik vəziyyəti.
Cümlə içərisində istifadə nümunələri:
- Yanğın nəticəsində bütün kənd ağır bir tüstülənmə içində qaldı.
- Fabrikin bacasından çıxan tüstünün yaratdığı tüstülənmə ətraf mühitə ciddi ziyan vurur.
- Gələcəyin necə olacağı hələ də tüstülənmə ilə örtülüdür.
- Şəhər ağır bir tüstülənmənin altında idi.