Tütəkçalan sözü, Azərbaycan dilində, əsasən tütək çalmaqla məşğul olan musiqiçini ifadə edir. Lüğətlərdə sadəcə "tütək çalan musiqiçi" kimi qeyd olunsa da, bu izahı daha genişləndirmək və dəqiqləşdirmək mümkündür.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, söz iki hissədən ibarətdir: "tütək" və "-çalan". "Tütək" şərqi türkcə mənşəli bir sözdür və uzun, boru şəkilli bir nəfəs aləti olan tütəyi ifadə edir. "-çalan" isə feili sifət şəkilçisidir və "çalmaq" felindən törəyərək "çalan" formasını almış, "tütək" sözünə əlavə olunaraq "tütək çalan" mənasını verir. Beləliklə, "tütəkçalan" sözü, leksik mənası baxımından sadəcə tütək çalan şəxsi deyil, peşəkarlığı ilə də bağlı bir ifadədir.
Sözün işlənmə sahələrinə nəzər yetirək: "Tütəkçalan" termini, xalq musiqisi kontekstində daha çox işlənir. Məsələn, "Toyda bir neçə tütəkçalan öz mahirliyi ilə qonaqları valeh etdi." cümləsində tütəkçalanın peşəkarlıq səviyyəsi vurğulanır. "Köhnə şəhərin dar küçələrindən tütəkçalanın səsi əks olunurdu." cümləsində isə tütəkçalanın məkanla əlaqəsi və səsinin yayılması ifadə olunur. Həmçinin, ədəbi əsərlərdə, xüsusilə tarixi roman və hekayələrdə, tütəkçalan obrazı istifadə edilərək tarixi dövrlərin atmosferi və mədəniyyəti təsvir edilə bilər.
Qısaca olaraq, "tütəkçalan" sözü sadəcə tütək çalan bir şəxsi deyil, öz sənətində mahir olan, xalq musiqisinin daşıyıcısı kimi də qəbul olunmalıdır. Bu söz ədəbi dilə də zənginlik qatar və müxtəlif kontekstlərdə fərqli mənalar daşıya bilər.