Ucdan-qulaqdan zərfi "başqalarından", "özgələrdən", "bilavasitə yox, dolayı yolla" mənalarını ifadə edir. Bu zərf, məlumatın birbaşa mənbədən deyil, dolayı yolla, eşitmə yolu ilə, şayiə kimi yayılmasını və qeyri-dəqiq, qeyri-müəyyən olduğunu vurğulayır. Məlumatın etibarlılığına şübhə yaradır və qeyri-rəsmi, əsassız xəbərlərə işarə edir.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, "uc" sözü "kənar", "qıraq" mənalarını daşıyır. "Qulaq" isə məlumatın qəbul olunduğu orqanı ifadə edir. Beləliklə, "ucdan-qulaqdan" ifadəsi məlumatın "kənarlardan", "qıraqlardan", "ətraf-ətrafdan" eşidilməsini, dolayısı ilə yayılmasını bildirir. Bu ifadənin əsas mahiyyəti məlumatın etibarlılığının şübhə altına alınmasıdır.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
• Ucdan-qulaqdan eşitmişdim ki, sabah imtahan təxirə salınıb. (Bu cümlədə "ucdan-qulaqdan" ifadəsi imtahanın təxirə salınması haqqında məlumatın qeyri-rəsmi və etibarlılığının şübhəli olduğunu bildirir.)
• Ucdan-qulaqdan gələn xəbərlərə inanmaq olmaz. (Bu cümlədə ifadə qeyri-rəsmi məlumatlara etibar etməməyi tövsiyə edir.)
• O, ucdan-qulaqdan öyrəndiyi həmin xəbəri yaydı. (Bu cümlədə ifadə məlumatın qeyri-rəsmi mənbədən gəldiyini və yayılma formasının dolayı olduğunu göstərir.)
Qısaca, "ucdan-qulaqdan" ifadəsi məlumatın qeyri-rəsmi, qeyri-dəqiq, dolaylı yolla əldə olunmasını və etibarlılığının şübhəli olmasını ifadə edən bir zərfdir. Bu ifadənin mənası kontekstdən asılı olaraq müəyyən edilir, amma əsas mahiyyəti hər zaman məlumatın qeyri-rəsmi və etibarlılığının şübhəli olmasıdır.