Uçağan (Populus cinsinə aid ağac növləri üçün də istifadə olunur, lakin bu mənada daha çox "qovaq" termini işlədilir) – söyüdçiçəklilər (Salicales) fəsiləsinin, əsasən Epilobium cinsinə aid çoxillik ot bitkiləri üçün işlədilən termindir. Azərbaycan dilindəki "uçağan" sözü daha çox Epilobium cinsinə aid növləri, xüsusilə də toxumlarının yayılma mexanizmi ilə seçilən növləri təsvir etmək üçün istifadə olunur.
Uçağanların toxumları olduqca xırda və sayca çoxdur. Onların aşağı hissəsində, uzun və ipək kimi nazik tüklərdən ibarət bir dəstə yerləşir. Bu tüklər külək vasitəsilə toxumların geniş ərazilərə yayılmasını təmin edir, bir növ “uçma” funksiyası yerinə yetirir. Bu səbəbdən də bitkiyə "uçağan" adı verilmişdir. Bu tüklər, toxumları həmçinin su üzərində uzun müddət üzə bilmə qabiliyyətinə malik edir.
Terminin etimologiyası (sözün mənşəyi) türk dillərindəki "uçmaq" felindən törəmədir və bitkinin toxumlarının yayılma üsuluna istinad edir. "Uçağan" sözü, bitkinin morfoloji xüsusiyyətlərini – xırda toxumları və onların yayılmasını təmin edən tükləri – dəqiq və obrazlı şəkildə əks etdirir. Müxtəlif dialektlərdə bənzər mənalı sinonimlər də ola bilər, lakin "uçağan" termini botaniki baxımdan daha dəqiq və geniş yayılmışdır.
Cümlə içərisində nümunələr:
- Çay kənarında sıx-sıx bitmiş uçağanlar küləkdə yellənirdi.
- Uçağan otunun toxumları küləklə yayılır.
- Tədqiqatçılar uçağan növlərinin biomüxtəlifliyini öyrənirlər.
- Yağışdan sonra uçağanların tüklü toxumları çay üzərində üzürdü.
Qeyd edək ki, "uçağan" termini bəzi bölgələrdə digər ot bitkiləri üçün də istifadə oluna bilər, lakin botaniki ədəbiyyatda əsasən Epilobium cinsinə aid bitkilər üçün qəbul edilmişdir.