Universal2 sif. [lat. universalis - ümumi, hər tərəfli] 1. Öz peşəsinin və ya sahəsinin bütün sahələrinə, növlərinə və aspektlərinə bələd olan, hər hansı bir tapşırığı yerinə yetirə bilən, geniş bilik və bacarığa malik olan mütəxəssis və ya işçi. Bu, sadəcə olaraq bir neçə əməliyyatın icrası deyil, həmçinin bu əməliyyatların arxasında duran nəzəri biliyin və prinsiplərin dərindən başa düşülməsini əhatə edir. Məsələn, "universal çilingər" ifadəsi, yalnız müəyyən tip kilidləri açmaq bacarığını deyil, həmçinin müxtəlif kilidlərin mexanizmlərini, onların quruluşunu və iş prinsiplərini dərk etməyi nəzərdə tutur. Universal mütəxəssis müxtəlif problemləri həll etmək üçün yaradıcı və çevik yanaşma nümayiş etdirir.
2. Daha geniş mənada, "universal" bir obyekt və ya sistemin çoxfunksiyalı və ya çoxməqsədli olduğunu göstərir. Belə bir obyekt müxtəlif vəzifələri yerinə yetirə, bir neçə tələbi ödəyə bilir. Məsələn, "universal konstruktor" ifadəsi, yalnız bir növ konstruksiyanın qurulması deyil, müxtəlif növ və mürəkkəblikdəki inşaat işlərini həyata keçirmək qabiliyyətini bildirir. Bu, həm texniki bacarıqların, həm də müxtəlif materiallar və texnologiyalar haqqında biliklərin olması deməkdir.
3. Ədəbiyyatda, "universal" hər hansı bir xüsusiyyətə, məhdudiyyətə və ya kontekstdən asılı olmayaraq tətbiq oluna bilən, həmişə və hər yerdə etibarlı olan anlayışa aid ola bilər. Bu, daha çox ümumi və fəlsəfi mənada istifadə olunur.
Etimologiya: Söz latın dilindən "universalis" sözündən götürülmüşdür. "Universum" (kainat) sözü ilə əlaqəlidir və "ümumi", "hər tərəfli", "hər şeyə aid olan" mənalarını verir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Onun universal bilikləri onu hər hansı bir problemin öhdəsindən gəlməyə imkan verirdi.
- Universal çilingər bütün kilidləri açmaq bacarığına malik idi.
- Bu proqram universal istifadə üçün nəzərdə tutulmuşdur.
- Universal konstruktor yeni bir texnologiya tətbiq edərək inşaatı daha sürətlə tamamladı.