Uşaqsız sifəti, əsasən, "uşağı olmayan", "övladı olmayan", "nəsl-nəcabəti olmayan" mənalarını ifadə edir. Lüğətlərdəki qısa izah, sözün əhatə etdiyi bütün nüansları əks etdirmir. Daha dəqiq olaraq, uşaqsızlıq bioloji səbəblərdən (məsələn, infertillik, sonsuzluq) və ya müxtəlif sosial-psixoloji amillərdən (məsələn, şüurlu olaraq övlad sahibi olmaq istəməmək, övlad sahibi olmağa mane olan hadisələr) qaynaqlana bilər.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, "uşaq" kökünə "-sız" ədatının əlavə olunması ilə meydana gəldiyini görürük. "-sız" ədati isə mənfi məna ifadə edir və mövcud olmayan bir xüsusiyyəti bildirir. Beləliklə, "uşaqsız" sözü, "uşaq" xüsusiyyətinin olmamasını ifadə edir.
Cümlədə necə işləndiyi nümunələr:
- Uşaqsız qadın uzun illərdir övlad həsrəti çəkirdi. (Bioloji səbəbdən uşaqsızlıq)
- Onlar şüurlu şəkildə uşaqsız qalmağı seçmişdilər. (Şüurlu qərarla uşaqsızlıq)
- Uşaqsız qalan ailənin həyatı tamam başqa cür idi. (Uşağın olmamasının həyata təsiri)
- Uşaqsız həyatının ağırlığını hiss edirdi. (Uşaqsızlığın psixo-emosional təsiri)
- Uşaqsız ailə də xoşbəxt ola bilər. (Uşaqsızlığın xoşbəxtliyə təsiri ilə bağlı fikrin ifadəsi)
Göründüyü kimi, "uşaqsız" sözü sadəcə bioloji bir faktı deyil, həm də sosial, psixoloji və emosional aspektləri əhatə edən daha geniş bir mənanı ifadə edə bilər. Sözün kontekstə bağlı olaraq fərqli çalarlarda işlənməsi onun dilin zənginliyini göstərir.