Uyğunsuz (sıfat): Bu söz, iki və ya daha çox şeyin bir-birinə uyğun gəlməməsini, aralarında uyğunluğun olmamasını ifadə edir. Mənşəcə "uyğun" sözünün "suz" şəkilçisi ilə mürəkkəb halını təşkil edir. "Uyğun" sözü öz növbəsində "uymaq" felindən törəmədir və "uymaq" "bir-birinə gəlmək", "münasib olmaq", "uyğun düşmək" mənalarına malikdir. "suz" isə məhdudiyyət, olmama, əksiklik bildirən şəkilçidir. Beləliklə, "uyğunsuz" "uyğun olmaması", "bir-birinə gəlməməsi" mənasını verir.
Məna çalarları: "Uyğunsuz" sözü müxtəlif kontekstlərdə fərqli məna çalarları əldə edə bilər:
1. Fiziki və ya struktur uyğunsuzluq: Bu mənada söz, formaların, ölçülərin, mexaniki hissələrin və s. bir-birinə uyğun gəlməməsini bildirir. Məsələn: "Bu hissələrin ölçüləri uyğunsuz olduğundan, mexanizm düzgün işləmir." və ya "O, otağın interyerinə uyğunsuz rəngli divan aldı".
2. Mənəvi və ya sosial uyğunsuzluq: Bu mənada "uyğunsuz" sözü davranışların, fikirlərin, əxlaqi normaların və s. müəyyən bir mühitə, norma və ya qaydalara uyğun gəlməməsini ifadə edir. Məsələn: "Onun cəmiyyətdəki davranışı tamamilə uyğunsuz idi." və ya "O, öz yaşına uyğunsuz geyim geyinirdi".
3. Funksional uyğunsuzluq: Bu mənada "uyğunsuz" sözü müəyyən bir məqsədə, vəzifəyə və ya funksiyaya uyğun gəlməməsini ifadə edir. Məsələn: "Bu vasitə bu iş üçün tamamilə uyğunsuzdur." və ya "Onun təcrübəsi bu vəzifə üçün uyğunsuz idi".
4. Estetik uyğunsuzluq: Bu mənada söz, bir-birinə uyğun gəlməyən rənglər, formalar, üslublar və s. haqqında danışılır. Məsələn: "Evə uyğunsuz rəngdə olan pərdələr otağın gözəlliyini pozmuşdu".
5. Məntiqi uyğunsuzluq: Burada söhbət bir-birini təkzib edən, məntiqi əlaqəsi olmayan fikirlərdən gedir. Məsələn: "Onun verdiyi açıqlamalarda məntiqi uyğunsuzluqlar var idi".
Qısacası, "uyğunsuz" sözü geniş məna kəsb edən bir sıfatdır və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif situasiyalarda və müxtəlif məna çalarlarında işlədilə bilər. Verilən nümunələr bu sözün tətbiq dairəsini daha aydın göstərir.