Uzunboylu sifəti, əsasən bir varlığın boyunun uzunluğunu ifadə edir. Lüğətlərdəki “boyu uzun olan, boyca hündür, ucaboy” tərifləri ümumi mənanı əks etdirir, lakin daha geniş və dəqiq izah tələb olunur. Sözün özü "uzun" və "boylu" morfemlərindən təşkil olunmuşdur. "Uzun" sözü həm məsafə, həm də müddət üçün istifadə olunan bir sifətdir, "boylu" isə "boy" isimindən törəmiş bir sifətdir və əsasən insanların və heyvanların boyundan bəhs edir. Beləliklə, "uzunboylu" sözü həmin varlığın boyunun orta səviyyədən daha uzun olduğunu bildirir.
Bu sifət əsasən insanlara və heyvanlara tətbiq olunsa da, bəzi hallarda hündür bitkilər və əşyalar üçün də istifadə edilə bilər. Məsələn, "uzunboylu ağac", "uzunboylu bina" ifadələri məqbul sayılır. Lakin bu hallarda "hündür" sifəti daha çox üstünlük təşkil edir.
Misal cümlələr vasitəsilə "uzunboylu" sözünün istifadəsinin müxtəlifliyini göstərmək olar:
- O, çox uzunboylu və əzəmətli bir kişiydi.
- Uzunboylu atı çətinliklə idarə edə bilirdi.
- Bağdakı uzunboylu günəbaxanlar günəşə doğru uzanırdı.
- Teatrın binası olduqca uzunboylu idi.
Verilən şeir parçasında ("Dəyirman üstə çiçək; Yarpağı ləçək-ləçək; Qardaş bir qız sevibdir; Uzunboy, qarabirçək") isə "uzunboylu" sözü, bədii təsvir məqsədi ilə, qızın xarici görünüşünü (boyunun uzun olduğunu) ifadə etmək üçün istifadə olunmuşdur. "Qarabirçək" sözü ilə birlikdə qızın zahiri görünüşünün əsas xüsusiyyətlərini vurğulayır. Buradakı istifadə daha çox poetik, metaforik bir təsvirdir.
Qısaca, "uzunboylu" sözü sadə bir sifət olmaqla yanaşı, müxtəlif kontekstlərdə və bədii əsərlərdə fərqli nüanslar daşıyır. Mənasının tam dərk edilməsi üçün sözün istifadə olunduğu kontekstin diqqətlə nəzərə alınması vacibdir.