Uzundanışan sözü Azərbaycan dilində sifət olaraq işlənir və əsas mənası "çox danışan" deməkdir. Lüğətlərdə sadəcə "çox danışan" kimi təqdim olunsa da, bu sözün mənasını daha geniş və dəqiq şəkildə izah etmək mümkündür. "Uzundanışan" sadəcə danışma həcmini deyil, həm də danışma üslubunu əhatə edir. Bu üslub, adətən, lazımsız təfərrüatlarla dolu, əsassız uzun danışıqlardan ibarət olur. Belə danışıqlar dinləyicini yorub bezdirə bilər.
Sözün sinonimləri olan "naqqal", "gəvəzə" və "uzunçu" da mənanı müəyyən dərəcədə tamamlayır, lakin hər birinin özünəməxsus konnotasiyaları vardır. "Naqqal" sözü, adətən, yalan və ya şişirdilmiş hekayələr danışan şəxslər üçün işlənir. "Gəvəzə" isə söhbətə çox fikir vermədən, boş-boş danışan, əhəmiyyətsiz məlumatlar paylaşan kəslərə aiddir. "Uzunçu" isə "uzundanışan" sözünün daha qəliz bir sinonimi olaraq, danışığını çox uzadan, dartıb uzadan şəxs üçün istifadə olunur.
Etimoloji baxımdan "uzundanışan" sözü "uzun" və "danışan" sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlib. "Uzun" sözü məsafə, müddət, həcm və s. mənalarını ifadə edə bilir. Bu söz birləşməsində "uzun" sözü "danışma müddəti" və ya "danışığın həcmi" mənasında işlənir. "Danışan" isə fellərin sifət formasını göstərir.
Cümlədə necə işləndiyinə dair nümunələr:
- O, çox uzundanışan bir insandı, hekayələrini saatlarla danışardı.
- Toplantıda iştirak edən uzundanışan nümayəndənin çıxışı hamını bezdirmişdi.
- Bəzən uzundanışan dostlarımız bizi yorur, amma onlarla ünsiyyəti kəsmək istəmirik.
- Uzundanışan və gəvəzə adamlar ətrafında çox olmur.
Beləliklə, "uzundanışan" sözünün mənası sadəcə "çox danışan" olmaqdan daha genişdir və danışma üslubunu, həmçinin danışığın uzunluğunu və təfərrüatlılığını əhatə edir. Sözün sinonimləri onun mənasını daha da aydınlaşdırır və müxtəlif kontekstlərdə işlənməsinə imkan verir.