izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Üməra (عُمَرَاء) sözü ərəb dilindən götürülmüşdür və "əmir" (أمير) sözünün cəm halıdır. Əmir isə ərəbcədə "komandan", "sərkar", "hakim", "rəhbər" mənalarını verir. Beləliklə, üməra sözü "əmirlər", "hakimlər", "sərkarlar", "rəhbərlər" mənalarını ifadə edir. Bu söz daha çox tarixi və ədəbi kontekstlərdə, xüsusilə də feodal cəmiyyətlərin sosial quruluşunu təsvir edərkən işlənir və əsasən yüksək rütbəli, əmr edən və hakimiyyətə sahib olan şəxsləri bildirir.

Misal olaraq, şeirdə göstərilən “Sən dur ayaq üstə, demə bir söz ümərayə” misrasında üməra, yüksək rütbəli şəxslərə, yəni əmr edən, hökm sürən hökmdarlara, əyanlara işarə edir. Bu misrada danışmaqdan çəkinmək, hörmət göstərmək məcburiyyətinin ifadə olunduğunu görürük. "füqərayə" isə əksinə, adi xalq, camaat mənasını verir. Bu iki sözün bir-birinə qarşı qoyulması sosial iyerarxiyanı, yüksək rütbəlilərlə adi insanların arasındakı fərqi vurğulayır.

Üməra sözü müasir Azərbaycan dilində nadir hallarda işlənsə də, ədəbiyyatda, tarixi mətnlərdə və elmi əsərlərdə (xüsusən də tarixi və sosial məsələləri araşdıran əsərlərdə) rast gəlmək mümkündür. Sözün istifadəsi kontekstdən asılı olaraq “hakimlər qrupu”, “əyanlar”, “yüksək rütbəli şəxslər”, "elita" kimi daha geniş mənalarda da izah edilə bilər. Onun müasir dilə uyğun sinonimləri müəyyən məqamlarda "rəhbərlik", "elita", "hakimiyyət dairələri" ola bilər, lakin bu sinonimlərin dəqiq mənası istifadə olunduğu kontekstdən asılıdır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz