Ürcah sözü Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında özünəməxsus yer tutur. İzahlı lüğətlərdə "rast gəlmək, təsadüf etmək, rastlaşmaq" kimi tərcümə olunsa da, mənasını daha dəqiq və geniş şəkildə izah etmək mümkündür. Ürcah, sadəcə olaraq gözlənilmədən bir şeylə qarşılaşmaq deyil, həm də bu qarşılaşmanın müəyyən bir təəccüb, heyrət və ya qeyri-adilik elementi ilə müşayiət olunmasını nəzərdə tutur.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, türkcə köklərə malik olduğunu görərik. Ehtimal ki, "ürək" sözü ilə bağlıdır və qəfil bir hadisənin ürəyə təsirini, ürəkdə yaratdığı təəssüratı ifadə edir. Yəni, "ürcah olmaq" sadecə bir hadisə ilə qarşılaşmaq deyil, həm də bu hadisənin insanda yaratdığı emosional təsiri də əhatə edir. Bu təsir həm müsbət, həm də mənfi ola bilər. Məsələn, gözlənilmədən köhnə bir dostla rastlaşmaq müsbət, qaranlıq bir küçədə təhlükəli bir şəxslə qarşılaşmaq isə mənfi bir "ürcah" halının nümunəsidir.
Cümlədəki işlənməsinə baxaq: "Görüşün qarşısında bunlar bir bəynən strajnikə ürcah oldular". Bu cümlədə "ürcah olmaq" ifadəsi gözlənilməz, qəfil bir qarşılaşmanı ifadə edir. Bəynən strajniklə qarşılaşma onlar üçün gözlənilməz bir hadisə olub və bu hadisənin onlara təsiri "ürcah olmaq" feli ilə ifadə olunur. Bu ifadə, sadəcə "rastlaşdılar" deyilməsindən daha çox emosional yük daşıyır və hadisənin qəfil və təəccüblü olduğunu vurğulayır.
Ümumiyyətlə, "ürcah" sözü, "rastlaşmaq", "təsadüf etmək" kimi sinonimlərlə əvəz edilə bilsə də, onların ifadə etdiyi mənanı tam olaraq əks etdirmir. Çünki "ürcah" sözü qarşılaşmanın emosional təsirini də əhatə edir və dilə daha rəngarənglik qatar.