Ürkmə sözü "ürkmək" felindən törəmiş isimdir. Əsas mənası qorxu, qorxu hissinin yaratdığı təlaş və narahatlıq halını ifadə edir. Lakin bu sadə tərif sözün bütün imkanlarını əhatə etmir. Ürkmə, sadəcə qorxunun özü deyil, həm də bu qorxunun fiziki və psixoloji təzahürlərini əks etdirir: ürəyin sürətlə çırpınması, əllərin titrəməsi, nəfəsin daralması, səs tonunun dəyişməsi, bədəndəki əzələlərin gərginləşməsi kimi əlamətləri özündə birləşdirir.
Ürkmənin səbəbi müxtəlif ola bilər: gözlənilməz bir səs, qaranlıq, təhlükəli bir heyvanın görünməsi, pis bir xəbər, qarşılaşılmış təhlükəli bir hadisə və s. Bununla yanaşı, ürkmə qorxunun şiddətini də göstərə bilər. Yüngül bir təlaşdan tutmuş, iflic edici bir dəhşətə qədər müxtəlif dərəcələrdə özünü göstərə bilər. Məsələn, "bir az ürkmə" ifadəsi yüngül bir narahatlığı, "böyük ürkmə" isə güclü qorxu hisslərini ifadə edir.
Sözün leksik mənasından əlavə, kontekstdən asılı olaraq, məcazi mənada da işlənə bilər. Məsələn, "o, qərar verməkdən ürkmədi" cümləsində "ürkmə" qorxu deyil, tərəddüd, qərar verməkdə çəkinməni ifadə edir. Bu halda "ürkmə" sözü qorxu hissinin metaforik təsviri kimi işlənir.
Ürkmə sözü bir çox ədəbi əsərlərdə, xüsusilə də xalq ədəbiyyatında geniş istifadə olunur və emosional təsir gücünə malikdir. Dilçilik baxımından, sözün törəmə quruluşunun təhlili, sinonimləri (qorxu, dəhşət, təlaş, qısqanclıq) və antonimlərinin (cəsarət, sükunət) müəyyən edilməsi onun daha dərindən anlaşılmasına kömək edir.
Qısaca, "ürkmə" sadəcə bir lüğət mənasından daha çoxdur. O, bir sıra duyğu və hisslərin, həmçinin fiziki reaksiyaların kompleksini əks etdirən, zəngin məna çalarlarına malik bir sözdür və dilin ifadə imkanlarını genişləndirən bir vasitədir.