ÜYÜDÜLMƏ (üzüdülməkdən f.i.s.) - Bu termin, əsasən, taxılın dəyirman vasitəsilə un halına gətirilmə prosesini ifadə edir. Lakin, daha geniş mənada, hər hansı bir bərk cismin, xüsusilə də qida məhsullarının, toz və ya pudra halına gətirilməsi üçün üyüdülməsi prosesini əhatə edir. Proses, mexaniki təsir nəticəsində cismin hissəciklərinin daha kiçik hissəciklərə parçalanması ilə nəticələnir. Bu proses müxtəlif alətlər və texnologiyalar vasitəsilə həyata keçirilə bilər: əl dəyirmanı, su dəyirmanı, elektrikli dəyirman və s. Üyüdülmənin nəticəsində əldə edilən məhsul (un, toz, pudra) həm qida sənayesində, həm də digər sahələrdə geniş istifadə olunur.
Etimologiya: "Üyüdülmə" sözü "üyütmək" felindən törəmişdir. "Üyütmək" kökü türk dillərində qədim köklərə malikdir və əşyaların sürtülüb incəltmək, toz halına salmaq mənasını verir. Bu mənada, "üyütmək" fəaliyyətinin passiv formasını ifadə edən "üyüdülmə" isə prosesin özü, yəni taxılın, ədviyyatın və ya başqa maddələrin üyüdülməsi hərəkətinin baş verdiyini bildirir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Buğdanın üyüdülməsi ilə un əldə edilir.
- Qədimdə taxılın üyüdülməsi əl dəyirmanlarında həyata keçirilirdi.
- Qəhvənin dadının tam açılması üçün düzgün üyüdülməsi çox vacibdir.
- Dərman bitkilərinin üyüdülməsi toz halında istifadəsi üçün zəruridir.
- Ətir istehsalında müxtəlif maddələrin üyüdülməsi mühüm rol oynayır.
Fərqləndirmə: "Üyüdülmə" termini, "əzilmə" və ya "sındırılma" kimi terminlərdən fərqli olaraq, daha çox toz və ya pudra halına gətirilmə prosesini ifadə edir. "Əzilmə" və "sındırılma" daha çox fiziki qüvvənin təsiri altında cismin formasının dəyişməsi ilə bağlıdır.