izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Üzgəc (lat. pinna) – suda yaşayan canlıların (balıqlar, dəniz məməliləri, bəzi sürünənlər və s.) hərəkətini, tarazlığını və istiqamətini təmin edən əlavə orqanıdır. Morfoloji quruluşuna görə müxtəlif növlərə ayrılır və hər bir növün spesifik funksiyası vardır. "Üzgəc" termini, əsasən, balıqların hərəkət üzvləri üçün istifadə olunsa da, dəniz məməlilərindəki (məsələn, delfinlərdəki) üzgəclər də eyni terminlə adlandırılır, ancaq onların embrional inkişafı və skelet quruluşu balıqların üzgəclərindən fərqlənir.

Balıqlarda üzgəclər cüt və tək olmaqla iki əsas qrupa bölünür. Cüt üzgəclərə döş (pectorales) və qarın (ventrales) üzgəcləri daxildir. Bunlar balığın hərəkətini, duruşunu və istiqamətini dəyişməsini təmin edir. Tək üzgəclərə isə bel (dorsales), quyruq (caudales) və anal (anales) üzgəcləri aiddir. Bel üzgəci əsasən tarazlığı qoruyur, quyruq üzgəci isə əsas hərəkətverici qüvvə rolunu oynayır. Anal üzgəci isə quyruq üzgəcinin yaratdığı qüvvəni tənzimləyərək balığın sabitliyini təmin edir. Üzgəclərin forması və ölçüsü balığın növünə, yaşayış mühitinə və həyat tərzinə görə dəyişir.

Dəniz məməlilərindəki üzgəclər (məsələn, delfinlərin bel, döş və quyruq üzgəcləri) əsasən hərəkət və istiqamətlənmə üçün istifadə olunur, lakin bunların əzələ və skelet quruluşu balıqların üzgəclərindən köklü şəkildə fərqlənir. Onlar balıqlardakı kimi sümük strukturlarından deyil, əsasən, modifikasiya olunmuş ətraflardan əmələ gəlir. Bu fərq onların fərqli filogenetik inkişaflarını əks etdirir.

Üzgəclər həmçinin bəzi heyvanlarda müdafiə və ya hücumda da istifadə oluna bilər. Məsələn, bəzi balıqlar düşmənlərindən qorunmaq üçün kəskin tikanlı üzgəclərindən istifadə edir. Ümumiyyətlə, üzgəclər suda yaşayan canlıların həyatında çox mühüm rol oynayır və onların su mühitində hərəkət etməsini, ovlamağını, düşmənlərdən qorunmasını və çoxalmağı təmin edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz