Üzüqoylu sözü əsasən "üzü aşağı, tərsinə çevrilmiş" mənasında işlənən bir zərfdir. Lüğətlərdə sadəcə "üzü aşağı olduğu halda" kimi qısa bir izah olsa da, mənasının daha geniş və dəqiq təfsiri mümkündür. Söz, "üz" və "qoylu" morfemlərindən təşkil olunub. "Üz" sözü bir səthin ön tərəfini, səthə baxan hissəni bildirir. "Qoylu" isə "-lu" şəkilçisi ilə "qoymaq" fellə bağlıdır və "qoyulmuş vəziyyətdə olan" mənasını verir. Beləliklə, "üzüqoylu" tam mənası "üzü aşağıya qoyulmuş, yerə qoyulmuş vəziyyətdə olan" deməkdir.
Bu sözün işlənməsində iki əsas məna çaları müşahidə olunur:
1. Fiziki vəziyyətin ifadəsi: Bir əşyanın və ya varlığın üzü aşağı, yerə, səthə doğru yönəlmiş vəziyyəti bildirir. Misal olaraq, "Nimçəni üzüqoylu qoymaq" ifadəsi nimçənin ağzının aşağıya, içinin yuxarıya doğru çevrilmiş şəkildə qoyulduğunu göstərir. Başqa bir nümunə kimi, "Əli üzüqoylu arxa yıxıldı və atəşə başladı" cümləsində Əlinin üzü yerə doğru çevrilmiş vəziyyətdə arxası üstə yıxıldığını ifadə edir. Burada "üzüqoylu" zərfi yalnız fiziki vəziyyəti deyil, həm də yıxılma formasını (üz üstə deyil, arxası üstə) müəyyənləşdirir.
2. Mənfi və ya aciz vəziyyətin simvolik təsviri: Bəzi hallarda "üzüqoylu" sözü məcazi mənada, aciżliyi, çarəsizliyi, məğlubiyyəti ifadə etmək üçün işlənə bilər. Bu, əşyanın fiziki vəziyyətinin simvolik təsviridir. Mənfi vəziyyətin vurğulanması üçün istifadə olunur. Məsələn, "işlərim üzüqoylu oldu" ifadəsi işlərin pis getdiyini, uğursuzluqla nəticələndiyini bildirər.
Qısacası, "üzüqoylu" sözü sadəcə bir fiziki vəziyyəti bildirməklə yanaşı, kontekstdən asılı olaraq məcazi mənalar da daşıya bilər. Onun mənasını tam anlamaq üçün cümlənin ümumi məzmununu nəzərə almaq vacibdir.