izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

“Üzüşmək” sözü Azərbaycan dilində “qarşılıqlı olaraq üzmək, bir çox varlığın eyni anda və ya ardıcıl olaraq üzməsi” mənasını bildirir. Bu, "üzmək" fellərinin kollektiv mənasını ifadə edən bir felidir. Yəni, bir neçə varlığın su üzərində hərəkət etməsini təsvir edir. Fərqli olaraq, "üzmək" fərdi hərəkəti ifadə edirsə, "üzüşmək" kollektiv hərəkəti, bir çox varlığın eyni zamanda və ya ard-arda üzməsini vurğulayır. Məsələn, "bir neçə qayıq çayda üzüşürdü" cümləsində "üzüşmək" feli bir neçə qayıqın suda eyni anda və ya ardıcıl olaraq hərəkət etdiyini göstərir.

Etimoloji baxımdan, "üzüşmək" sözü "üzmək" felindən törəmişdir. "-üş-" şəkilçisi kollektivlik, çoxluq mənasını ifadə edən bir şəkilçidir. Bu şəkilçi, bir neçə əşyanın eyni hərəkəti etməsini ifadə edir. Məsələn, "danışmaq" felindən "danışımaq" (bir neçə insanın danışması), "qaçmaq" felindən "qaçışmaq" (bir neçə insanın qaçması) kimi.

Qurbani’nin misalında verilən "Göllərdə üzüşür ördək ilə qaz" cümləsi bu mənanı dəqiq şəkildə əks etdirir. Ördəklər və qazlar birlikdə, kollektiv olaraq göl üzərində üzməkdədirlər. Bu cümlədə "üzüşmək" feli həm ördəklərin, həm də qazların eyni vaxtda və eyni məkanda üzdüyünü vurğulayır. "Üzüşmək" sözünün istifadə edildiyi digər nümunələrə "Balıqlar gölməçədə üzüşürdülər", "Quşlar göldə üzüşürdülər" kimi cümlələr daxildir.

Yekun olaraq, "üzüşmək" sözü Azərbaycan dilinin zəngin leksikasının tərkib hissəsi olub, kollektiv hərəkəti, çoxluq mənasını ifadə etməklə özünəməxsusluğunu qoruyur və ədəbi və gündəlik nitqdə geniş istifadə olunur.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz