izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Vaxta ki sözü Azərbaycan dilində bir bağlayıcıdır və "əgər...isə", "nə zaman ki", "o zaman ki" mənalarını verir. Lüğətlərdə sadəcə "bax vəqta ki" kimi qısa bir izahla kifayətlənsə də, onun istifadə dairəsi və ifadə etdiyi nüanslar daha genişdir. "Vaxta ki" şərti və ya zaman bildirən cümlələrdə işlənir, hadisələrin baş vermə zamanını və ya şərti göstərir.

Etimalogiyasına nəzər salsaq, "vaxta" sözünün "vaxt" sözündən, "ki" bağlayıcısının isə qədim türk dillərindən miras qalmış bir bağlayıcı olduğunu görərik. "Vaxt" zamanı, "ki" isə şərti və ya zaman bildirən bir bağlayıcıdır. Bu iki elementin birləşməsi ilə meydana gələn "vaxta ki" ifadəsi, zaman və ya şərt münasibətlərini daha möhkəm və aydın ifadə edir.

Misal olaraq, verilən şeir parçasında "Vaxta ki bu hüdud, bu sərhəd vardır" misrasında "vaxta ki" şərti bir münasibət bildirir: "Əgər bu hüdud və sərhəd mövcuddursa..." mənasını verir. Başqa bir misalda, "Vaxta ki, qonaq gəldi, süfrəni hazırladım" cümləsində isə "vaxta ki" hadisələrin ardıcıllığını və zaman əlaqəsini göstərir: "Qonaq gələn zaman süfrəni hazırladım" mənasına gəlir.

Qısacası, "vaxta ki" bağlayıcısı, sadəcə "bax vəqta ki" mənası ilə kifayətlənməyəcək qədər zəngin bir mənaya malikdir. Həm şərti, həm də zaman bildirən cümlələrdə işlənərək, hadisələrin baş vermə zamanını və ya şərti daha dəqiq və ifadəli şəkildə çatdırır. Onun istifadəsi, cümlənin kontekstindən asılı olaraq "əgər...isə", "nə zaman ki", "o zaman ki", "hər zaman ki" kimi müxtəlif mənalar qazana bilər.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz