Val sözü rus dilindən ("вал") mənşəli olub, mexaniki qurğularda fırlanan silindrik bir hissəni ifadə edir. Lüğətlərdəki qısa izahı genişləndirərək, valın müxtəlif növlərini, funksiyalarını və istifadə sahələrini daha ətraflı təhlil edək.
1. Mexaniki Val: Ən geniş yayılmış mənası müxtəlif maşın və mexanizmlərdə öz oxu ətrafında fırlanan silindrik hissədir. Bu vallar gücü ötürmək, fırlanma hərəkətini yaratmaq və ya ötürmək üçün istifadə olunur. Misal üçün, dəzgahların valı, motorların valı, avtomobillərin krank valları, transmissiya valları və s. Valın diametri, uzunluğu və materialı istifadə məqsədindən asılı olaraq dəyişir. Polad, çuqun, alüminium ərintiləri və digər materiallar val istehsalında istifadə olunur. Valın səthinin hamarlığı və dəqiqliyi mexanizmin effektiv işləməsi üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. Valın üzərində dişlilər, kasnaklar və ya digər elementlər yerləşdirilərək güc ötürülməsi təmin edilir.
2. Səs Yazı Valı: Köhnəlmiş texnologiyalarda (qrammofon, patefon) səs yazılarının yazıldığı və oxunduğu silindrik səthə də "val" deyilirdi. Bu, bir növ məlumat daşıyıcısı idi. Bu mənada val, üzərində xüsusi üsullarla (səs dalğalarının mexaniki yolla həkk olunması) səs yazılarının qeyd olunduğu silindrik formaya malik idi. Bu valın üzərindən iynə vasitəsi ilə səs oxunurdu. Hazırda bu texnologiya köhnəlmiş sayılsa da, tarixi əhəmiyyəti qalmaqdadır.
Cümlədə işlənməsi:
- Dəzgahın valı nasaz idi.
- Motorun valı yüksək sürətlə fırlanırdı.
- Köhnə qrammofon valını tapdım.
- Avtomobilin krank valı əsas hissələrdən biridir.
Qısaca olaraq, "val" sözü mexaniki sistemlərdə fırlanan silindrik hissəni və köhnəlmiş səs yazıları üçün istifadə olunan silindrik daşıyıcını bildirir. Hər iki halda da, silindrik forma əsas xüsusiyyətdir.