Valehedici (sif.) – Sözün əsas mənası “valeh edən”, “məftun edən” deməkdir. Lakin bu sadə tərif, sözün ifadə etdiyi zəngin emosional və estetik təsiri tam əks etdirmir. “Valehedici” ifadəsi, bir obyekt, hadisə və ya təbiət mənzərəsinin insanı o dərəcədə valeh etdiyini bildirir ki, o, ətraf aləmdən, özünün varlığından, hətta zamanın axışından belə xəbərsiz qalır. Bu, sadəcə estetik zövq deyil, daha dərin, ruhu ovlayan bir təsirdir. Sözün yaradıcılıq əsərində işlənməsi, onun müəllifinin oxucuda yaratmaq istədiyi duyğuları, səhnəni təsvir etmək üçün istifadə etdiyi ifadə vasitələrinin gücünü tam şəkildə ortaya qoyur.
Etimoloji baxımdan, “valeh” kökündən əmələ gəlmişdir. “Valeh” sözü öz növbəsində ərəb mənşəli olub, “məftun”, “heyran”, “sevgili” mənalarını daşıyır. Beləliklə, “valehedici” sözü də bu köklərin ifadə etdiyi güclü emosional və estetik təsiri əks etdirir. Sözün etimologiyası onun mənasının dərinliyini və çoxşaxəliliyini daha aydın şəkildə göstərir.
Cümlədə necə işləndiyinə nümunələr:
- Qarın valehedici gözəlliyi onu heyrətə saldı. (Burada “valehedici” sözü təbiət mənzərəsini təsvir edir və bu mənzərənin insan üzərindəki güclü təsirini ifadə edir.)
- Onun valehedici səsi tamaşaçıları məftun etdi. (Burada “valehedici” sözü səsin gözəlliyini və dinləyicilər üzərindəki sehrli təsirini vurğulayır.)
- Rəssamın valehedici əsəri qalereyada böyük maraqla qarşılandı. (Burada “valehedici” sözü incəsənət əsərinin qüvvətli estetik təsirini göstərir.)
- Valehedici bir mənzərənin önündə saatlarca oturduq. (Bu nümunədə valehedici mənzərənin insanı ovsunlayaraq özündə saxladığını, insanın vaxtın keçdiyini hiss etmədiyini ifadə edir.)
Nəticə olaraq, “valehedici” sözü sadəcə gözəllik və məftunluq deyil, daha dərin bir emosional və duyğu təcürbəsini əks etdirən, insanı tamamilə özünə bağlayan, unutduran bir vəziyyəti ifadə edən çoxşaxəli və ifadəli bir sifətdir.