Vəqə (ər. واقعة - vākıa) sözü Azərbaycan dilinə ərəb dilindən keçmişdir. Əsas mənası "baş vermiş hadisə" olmaqla yanaşı, daha geniş mənalarda da işlədilə bilər. Lüğətlərdəki "baş vermiş hadisə, macəra, qəziyyə" tərifi sözün əsas mənasını əks etdirir, lakin onun kontekstə görə nüanslı mənalar da kəsb etdiyini vurğulamaq vacibdir.
Vəqə, sadə bir hadisədən tutmuş, böyük əhəmiyyətli tarixi hadisələrə, mühüm siyasi və ictimai proseslərə qədər müxtəlif miqyaslı olayları ifadə edə bilər. Məsələn, "Bu gün maraqlı bir vəqə baş verdi" cümləsində adi bir hadisə nəzərdə tutulursa, "Tarixdəki bu vəqə dünya siyasətini kökündən dəyişdi" cümləsində böyük əhəmiyyətli bir hadisədən söhbət gedir. Həmçinin, "olay", "hadisə", "məsələ" sözləri ilə sinonim kimi işlənsə də, "vəqə" sözü daha çox konkret, əyani və bəzən də qeyri-adi bir hadisəni ifadə etmək üçün istifadə olunur.
"Macəra" və "qəziyyə" sözləri ilə müqayisədə "vəqə" sözü daha neytral bir ton daşıyır. "Macəra" sözü daha çox maraqlı, həyəcanlı hadisələr üçün, "qəziyyə" isə daha çox mürəkkəb, problemlərlə dolu və bəzən mənfi kontekstdə baş verən hadisələr üçün işlədilir. "Vəqə" isə həm müsbət, həm də mənfi mənalı hadisələri ifadə edə bilər.
Cümlə içində istifadəsinə dair nümunələr:
- Dünən səhər qəribə bir vəqə baş verdi.
- Xocalı faciəsi tariximizin ən dəhşətli vəqələrindən biridir.
- Bu məsələnin vəqələrini araşdırmaq vacibdir.
- Onun həyatında baş verən bütün vəqələr kitabda əks olunub.
Beləliklə, "vəqə" sözü sadəcə "baş vermiş hadisə" kimi deyil, həmçinin kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalarda, müxtəlif miqyaslı hadisələri ifadə etmək üçün istifadə olunan zəngin məna kəsb edən bir sözdür.