Vəlinemət (ər. vəli + nemət) köhnə Azərbaycan dilində işlənən bir sözdür. Etimoloji baxımdan iki əsas hissədən ibarətdir: "vəli" (ərəbcə ولي - vəlī) və "nemət" (ərəbcə نِعْمَة - niʿma). "Vəli" sözü "qoruyucu", "həmişə kömək edən", "dostu", "yanında olan", "həmişə yanında duran" mənalarını verir. "Nemət" isə "mərhəmət", "lütf", "xeyir-duya", "bərəkət", "fayda" kimi mənaları əhatə edir. Bu iki sözün birləşməsindən yaranan "vəlinemət" sözü sadəcə "böyüdüb bəsləyən" mənasından daha geniş bir məna spektrini əhatə edir.
Vəlinemət, bir insanın həyatında böyük əhəmiyyətə malik, onu himayə edən, qoruyan, tərbiyə edən, maddi və mənəvi dəstək verən, boynunda haqqı olan şəxsi ifadə edir. Bu, sadəcə valideyn-uşaq münasibətləri ilə məhdudlaşmır. Həmçinin qohum, qardaş, müəllim, ustad, himayəçi və ya digər hər hansı bir şəxs bir başqasına vəlinemət ola bilər. "Vəlinemət" sözündə "bəsləmək"dən əlavə "qayğı göstərmək", "tərbiyə etmək", "qorumaq", "kömək etmək", "ruhani inkişafına yardımçı olmaq" kimi mənalar da ön plana çıxır. Ona görə də "vəlinemət" sözü sadəcə bioloji valideynləri deyil, həm də insanın həyatında mühüm rol oynayan, onun formalaşmasında, inkişafında, müvəffəqiyyət qazanmasında əhəmiyyətli töhfə verən hər kəsi ifadə edə bilər.
Cümlədə necə işləndiyinə dair nümunələr:
- "O, həyatının ən çətin anlarında vəlinemətinin dəstəyini hiss etmişdir."
- "Vəlinemətinin tövsiyələrinə əməl etməklə öz həyatında uğur qazanmışdır."
- "Onun vəlineməti həmişə onun yanında olmuş, ona yol göstərmişdir."
Göründüyü kimi, "vəlinemət" sözü müasir Azərbaycan dilində nadir hallarda işlənsə də, tarixi əhəmiyyəti və zəngin mənası onu diqqətəlayiq edir.