izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Vəliyyünnəmət sözü köhnəlmiş bir sözdür və "vəlinəmət" sözünün sinonimidir. Azərbaycan dilinin qrammatik quruluşuna görə "vəli" (dostu, himayədarı) və "nəmət" (ənam, mərhəmət, lütf) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Ancaq sadəcə "vəlinəmət"in təkrarı olaraq qəbul edilməməlidir. "Vəliyyünnəmət" daha çox vurğu və təntənəli, hətta biraz da köhnəlmiş şərəfli bir üslubda istifadə olunan bir formadır. "Vəlinəmət" daha çox günlük danışıq dilində işlənərkən, "vəliyyünnəmət" daha çox ədəbiyyatda, xüsusən də klassik əsərlərdə, rəsmi və ya yüksək səviyyəli mətnlərdə rast gəlinir.

Sözün mənası "mərhəmətli dost, lütfkar himayədar, xeyirxah patron" kimi tərcümə oluna bilər. Bu söz əsasən himayədarın müdafiəsindən, köməyindən, lütf və mərhəmətindən danışarkən işlənir. "Vəliyyünnəmət"in, "vəlinəmət"dən fərqli olaraq, bu himayənin daha böyük, daha əhəmiyyətli və daha dərin olduğunu ifadə etməsi ehtimalı yüksəkdir. Məsələn, sadəcə maddi yardım deyil, həm də mənəvi dəstək, qoruma və rəhbərliyi əhatə edə bilər.

Misal cümlədəki (“Münəvvər xanım:] Ana, insaf elə, mürüvvət elə, insan da Qulam xan kimi nakəsdən ötrü öz vəliyyün-nemətinə ağ olar?”) istifadəsindən göründüyü kimi, "vəliyyünnəmət" köməksiz vəziyyətdə olan birinin, yaxud çətinlik çəkən birinin ona qarşı mərhəmətli olan himayədarına olan minnətdarlığını ifadə edir. Bu cümlədə "vəliyyünnəmət" yalnız maddi dəstəyi deyil, həm də mənəvi dəstəyi və himayəni bildirir.

Qısacası, "vəliyyünnəmət" sözü "vəlinəmət"in daha təntənəli və ədəbi bir ifadəsidir və himayədarın həm maddi, həm də mənəvi dəstəyini, lütfünü və mərhəmətini vurğulayır. Köhnəlmiş olsa da, klassik ədəbiyyatın tədqiqi və anlaşılması üçün əhəmiyyətli bir sözdür.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz