Vərdənə (vərdənə) - is. 1. Xəmir, gil və ya oxşar yumşaq materialları yaymaq, nazik bir təbəqə halına salmaq üçün istifadə olunan silindrşəkilli alət. Adətən taxta, daş və ya metaldan hazırlanır. Vərdənənənin uzunluğu və diametri işlənilən materialın növü və miqdarına görə dəyişir. Məsələn, çörəkçilikdə istifadə olunan vərdənələr, gil qab hazırlamada istifadə edilənlərdən fərqli ölçülərə və formalara malik ola bilər. Bəzi vərdənələr, daha yaxşı nəticə əldə etmək üçün, bir tərəfdən daha nazik ola bilər.
2. (məcazi) Bir şeyin nazik və geniş yayılmasına, sürətlə yayılmasına işarə edən məcazi mənada da işlədilir. Məsələn, "Xəbər elə vərdənə kimi bütün şəhərə yayıldı" cümləsində vərdənə sözü xəbərin sürətli yayılmasını ifadə edir. Bu mənada, vərdənənin silindrik formasından və yayma funksiyasından ilham alınır. Sözün bu istifadəsi onun konkret alət mənasından məcazi mənaya doğru genişlənməsinin təzahürüdür.
Etimalogiyası: Vərdənə sözünün etimologiyası tam aydın deyildir. Ancaq ehtimal olunur ki, Fars dilindən gəlmişdir. Fars dilində "vərdənə" sözünün oxşar mənalarda istifadə olunduğu ehtimal edilir. Daha dəqiq etimoloji tədqiqatlar sözün dəqiq mənşəyini müəyyənləşdirə bilər.
İstifadə nümunələri:
- Nənəm çörək bişirmək üçün taxta vərdənədən istifadə edirdi.
- Qazançılığı vərdənə kimi yayılmışdı.
- Sənətkar gil qabları hazırlamaq üçün vərdənəni ustalıqla idarə edirdi.
- Şayiə elə vərdənə kimi bütün kəndə yayıldı.