Vərəm (ərəbcədən gəlmişdir) - Tibbdə Mycobacterium tuberculosis bakteriyalarının törətdiyi, əsasən ağ ciyərləri, lakin bədənin digər orqan və sistemlərini də təsir edə bilən, yoluxucu bir xəstəlikdir. Xəstəlik, hava yolu ilə, yəni xəstənin öskürməsi, asqırması və ya danışması zamanı havaya buraxılan bakteriyaların sağlam insan tərəfindən tənəffüs olunması ilə yayılır. Bakteriyalar tənəffüs yollarına daxil olduqdan sonra ağ ciyərlərdə yerləşərək, orada iltihab prosesi yaradırlar. Bu iltihab, ağ ciyər toxumasında qranulomaların əmələ gəlməsi ilə xarakterizə olunur. Qranulomalar, bakteriyaları əhatə edən immun hüceyrələrindən ibarət olan kiçik düyünlərdir. Xəstəliyin inkişafı, immun sisteminin gücündən, bakteriyaların ştamından və digər amillərdən asılı olaraq dəyişə bilər.
Vərəmin əlamətləri müxtəlif ola bilər, lakin ən çox rast gəlinən əlamətlərə öskürək (bəzən qanlı balqamla), qızdırma, gecə tərləməsi, arıqlama, yorğunluq və iştahsızlıq daxildir. Xəstəliyin aşkarlanması üçün müxtəlif üsullar mövcuddur, məsələn, döş qəfəsi rentgen müayinəsi, balqamın mikroskopik müayinəsi və ya PCR testi. Müalicə, adətən, uzunmüddətli (bir neçə ay davam edən) antibiotiklər kursu ilə aparılır. Vərəmin vaxtında müalicəsi xəstəliyin tamamilə sağalmasına səbəb ola bilər, lakin müalicənin düzgün aparılması və tam kursu bitirilməsi vacibdir. Müalicənin yarımçıq qalması xəstəliyin yenidən aktivləşməsinə və dərmanlara davamlı bakteriyaların inkişafına səbəb ola bilər.
Vərəm, tarix boyu insanlığa böyük zərər vermiş bir xəstəlikdir. Onun yayılması və ölüm səviyyəsinin azaldılması üçün profilaktik tədbirlərin görülməsi, xəstəliyin erkən aşkarlanması və effektiv müalicənin tətbiqi vacibdir. Vaksinasiya, xüsusilə uşaqlar arasında vərəmə qarşı müəyyən qoruma təmin edir, lakin tam qorunmanı təmin etmir. Buna görə də, vərəm riski olan şəxslərin müayinə olunması və lazımi hallarda müalicənin aparılması vacibdir.