Vərəmlətmək felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə olaraq "vərəmlə xəstələndirmək" kimi təqdim edilməkdən daha geniş və dəqiq bir şəkildə izah edilə bilər. Əslində, bu sözün mənası iki əsas istiqamətdə təzahür edir:
1. Həqiqi məna: Vərəmlətmək, birbaşa və əsasən, tuberkulyoz (vərəm) xəstəliyinin digər bir canlıya yoluxmasına səbəb olmaq deməkdir. Bu, patogen mikrobların bir orqanizmdən digərinə ötürülməsi və nəticədə yoluxmuş fərdin xəstələnməsi prosesini bildirir. Bu mənada, sözün işlənməsi tibbi kontekstdə və ya bu kontekstdə məcazi mənalandırma ehtimalı az olan formal cümlələrdə rast gəlinir. Məsələn: "Qeyri-sanitariya şəraitdə yaşayan ailədə vərəm xəstəliyi uşaqlara vərəmləndirirdi."
2. Məcazi məna: Daha geniş yayılmış və gündəlik danışıqda istifadə olunan mənası isə, "dərdə salmaq", "acıqlandırmaq", "dığlandırmaq", "azara salmaq" kimi mənfi emosiyalarla əlaqəli halları ifadə edir. Bu mənada vərəmlətmək, həqiqi xəstəliyi deyil, onun mənfi təsirlərini, ruhsal və ya fiziki əzabları, narahatçılığı, əsəbiyyəti, kədəri və s. ifadə etmək üçün istifadə olunur. Bu məna, sözdə əsasən, həyatın müxtəlif çətinliklərinin, problemlərinin və s. insan psixikasına mənfi təsirini ifadə etmək üçün işlənir. Məsələn:
- "Bu xəbər onu tamamilə vərəmlətdi." (Bu xəbər onu çox kədərləndirdi, əsəbiləşdirdi)
- "Davamlı tənqidlər onu vərəmlətmişdi." (Davamlı tənqidlər onu ruhdan salmışdı, yormuşdu)
- "Uşağın xəstəliyi valideynləri vərəmlətdi." (Uşağın xəstəliyi valideynləri narahat etdi, əsəbiləşdirdi)
Beləliklə, vərəmlətmək sözü həm literal (həqiqi), həm də fiqurativ (məcazi) mənalarda işlənən çoxmənalı bir sözdür. Onun hansı mənada işləndiyini anlamaq üçün cümlənin ümumi konteksti əsas rol oynayır.