izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Vıyıltı sözü Azərbaycan dilində geniş mənada sürətli hərəkət edən cisimlərin yaratdığı xarakterik, yüksək tezlikli səsi bildirir. Lüğətlərdəki "küləyin, güllənin, çarxın və s.-nin sürətli hərəkətindən hasil olan səs" tərifi bu mənanı qismən əhatə edir, lakin daha geniş bir şərh tələb edir. Vıyıltı, səsin tezliyindən və intensivliyindən asılı olaraq fərqli təəssüratlar yarada bilər: üzülmə, qorxu, təhlükə hissi ilə yanaşı, bəzən də əsəbilik, qıcıqlanma və ya hətta romantiklik kimi hissləri də ifadə edə bilər.

Etimalogiyasına gəldikdə, "vıyıltı" sözünün mənşəyi türk dillərindəki "vıyıltı" və ya oxşar kök sözlərlə bağlıdır. Bu sözlər də oxşar mənaları ifadə edir və "vızıldamaq", "vızıltı", "vızıltı səsi" kimi sözlərlə semantik əlaqədədir. Səsin xarakteristikası nəzərə alınaraq, "vıyıltı" sözü, məsələn, "vızıldamaq"dan fərqli olaraq, daha az davamlı və daha kəskin bir səs təəssüratı verir.

Cümlə içərisində "vıyıltı"nın istifadəsi müxtəlifdir: "Qulağını dəli edən güllənin vıyıltısı," "küləyin ağacların arasında yaratdığı vıyıltı," "uçan quşların uzaqdan gələn vıyıltısı" kimi nümunələr verə bilərik. Bu nümunələrdən göründüyü kimi, "vıyıltı" sözü həm təbiət hadisələrini, həm də süni səsləri təsvir etmək üçün işlədilə bilər. Həmçinin, məcazi mənada da işlənə bilər; məsələn, "şəhərin vıyıltısı" kimi ifadələr şəhərin qəliz və səs-küylü həyatını ifadə edə bilər.

Ümumiləşdirərək deyə bilərik ki, "vıyıltı" sözü yüksək tezlikli, adətən kəskin və qısa müddətli səsləri ifadə edir və həm konkret, həm də məcazi mənalarda geniş istifadə olunur. Sözün kontekstdən asılı olaraq müxtəlif duyğular və təəssüratlar yaratmaq qabiliyyəti var.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz