Vulqarlaşmaq felinin Azərbaycan dilindəki əsas mənası "bayağılaşmaq, qabalaşmaq"dır. Lakin bu izah kifayət qədər geniş və dəqiq deyil. Daha ətraflı izah üçün sözün mənşəyini, kontekstdən asılı olaraq fərqli çalarlarını və nüanslarını nəzərə almaq lazımdır.
Etimalogiyasına nəzər salsaq, "vulqar" sözü latın dilindən "vulgaris" sözündən götürülmüşdür və "ümumi", "adi", "sadə xalqa aid" mənalarını verir. Beləliklə, "vulqarlaşmaq" sözü özündə bir şeyin və ya kiminsə əvvəlki zərifliyini, incəliyini, nəcibliyini itirərək adi, bayağı, qabalaşmış hala düşməsini ifadə edir.
Bu proses müxtəlif səviyyələrdə baş verə bilər: dilə, davranışa, üsluba, hətta düşüncə tərzinə aid ola bilər. Məsələn, ədəbi üslubda yazan bir yazıçı sadə, anlaşıqlı, lakin bayağı bir üsluba keçərsə, onun üslubu vulqarlaşmış sayıla bilər. Eyni şəkildə, ədəb-ərkanlı, nəzakətli davranan bir insan qaba, kobud davranışlara başlayarsa, o da vulqarlaşmış hesab edilə bilər. Hətta əvvəllər yüksək əxlaqi dəyərlərə sahib olan bir cəmiyyət materialist dəyərlərə meyl etməyə başlayarsa, onun mənəviyyatı vulqarlaşmış sayıla bilər.
Cümlə içində istifadəsi:
- Onun son əsərləri əvvəlki yaradıcılığının zərifliyindən uzaqlaşaraq, əhəmiyyətli dərəcədə vulqarlaşmışdır. (Üslubun vulqarlaşması)
- Son illərdə televiziya proqramlarının çoxunun keyfiyyəti vulqarlaşmışdır. (Mədəni məhsulun vulqarlaşması)
- Davranışı son zamanlar vulqarlaşmışdır; əvvəlki nəzakətini tamamilə itirib. (Davranışın vulqarlaşması)
- Cəmiyyətin mənəvi dəyərləri getdikcə vulqarlaşır. (Cəmiyyətin mənəviyyatının vulqarlaşması)
Yekun olaraq, "vulqarlaşmaq" sadəcə bayağılaşmaqdan daha geniş məna daşıyır və bir şeyin və ya kiminsə nəcibliyini, zərifliyini, incəliyini itirməsi, adi, qabalaşmış hala düşməsi deməkdir. Bu proses müxtəlif sahələrə və səviyyələrə aid ola bilər və müvafiq kontekstdə düzgün başa düşülməlidir.