Yaddaşsızlıq sözü Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir termindir və əsasən insanın yaddaşının zəifliyini, yaddaş funksiyasının pozulmasını ifadə edir. Lüğətlərdə qeyd olunan "yaddaşı, hafizəsi olmama; hafizəsizlik" tərifi sözün əsas mənasını əks etdirir, lakin daha geniş və dəqiq şəkildə izah edilə bilər.
Yaddaşsızlıq, həm fizioloji, həm də psixoloji səbəblərdən ortaya çıxa bilən bir haldır. Fizioloji səbəblər arasında beyin travmaları, qocalma, bəzi xəstəliklər (Alzheymer xəstəliyi, demans və s.) göstərilə bilər. Bu hallarda yaddaşsızlıq, beyin hüceyrələrinin zədələnməsi və ya funksiyalarının pozulması nəticəsində baş verir. Psixoloji səbəblər isə stress, depressiya, narahatlıq kimi psixoloji problemlərlə əlaqədardır. Bu vəziyyətlərdə yaddaşın pozulması, emosional vəziyyətin təsiri ilə bağlı ola bilər.
Yaddaşsızlığın dərəcəsi fərqli ola bilər. Bəzi hallarda yaddaşın qısamüddətli pozulması müşahidə olunur, yəni insan son hadisələri, yeni informasiyanı yadda saxlaya bilmir. Digər hallarda isə yaddaşın uzunmüddətli pozulması baş verir, yəni insan keçmiş hadisələri, tanış insanları və s. yada sala bilmir. Yaddaşsızlığın şiddəti və növü, səbəblərinə, xəstəliyin ağırılığına və müalicəyə bağlı olaraq dəyişir.
Sözün mənşəyinə gəldikdə, "yaddaş" sözü farsca köklüdür və "yad" (xatırlamaq) və "-daş" (yer, saxlamaq) morfemlərindən əmələ gəlmişdir. "Sızlıq" isə "-sız" (olmamaq) əlavəsindən əmələ gəlmişdir. Beləliklə, yaddaşsızlıq sözü, "yaddaşın olmaması" və ya "yaddaşın zəifliyi" kimi tərcümə edilə bilər.
Cümlədə nümunələr:
• Qəza nəticəsində ağır yaddaşsızlıq keçirdi.
• Yaşının artması ilə bağlı yaddaşsızlıq müşahidə olunur.
• Stress onun yaddaşsızlığına səbəb oldu.
• Həkim yaddaşsızlığının səbəbini araşdırır.
Yaddaşsızlıq problemi yaşayan insanlar mütləq həkimə müraciət etməlidirlər, çünki bu problem ciddi xəstəliklərin əlaməti ola bilər.