Məfkurə (ər.) – İdeologiya. Bu termin, əsasən siyasi və ictimai həyatda, müəyyən bir qrupun, sinifin, hərəkatın və ya millətin dünyagörüşünü, dəyər sistemini, hədəflərini və inamlarını əks etdirən, onların fəaliyyətini istiqamətləndirən bütöv bir fikir sistemini ifadə edir. Sadəcə ideologiya sinonimi kimi deyil, daha geniş mənada, bir ideyanın və ya inanclar sisteminin insan düşüncəsinə, davranışına və həyatına güclü təsirini vurğulayır. Məfkurə, insanları bir araya gətirən, onlara ortaq məqsədlər verən və həyatlarında istiqamət müəyyənləşdirən bir güc rolunu oynayır. Bu, həm konstruktiv, həm də destruktiv ola bilər; tərəqqiyə aparan və ya cəmiyyətin tənəzzülünə səbəb olan gücə malikdir.
Məfkurənin mahiyyəti onun əsas prinsiplərinin, əqidələrinin və dəyərlərinin insanlara təsiridir. Bu təsir, fərdlərin dünyanı necə qavramasına, hadisələrə necə yanaşmasına və davranışlarına birbaşa təsir göstərir. Məfkurələr, sosial hərəkatların əsasını təşkil edir, siyasi sistemləri formalaşdırır və tarixin gedişatına təsir göstərir. Misal üçün, milli azadlıq hərəkatlarının arxasında duran milli məfkurə, kommunist dövlətlərinin əsasını təşkil edən marksist-leninist məfkurə, və ya liberal demokratiyanın əsasını təşkil edən liberal məfkurə bunlara misal ola bilər.
S. Vurğunun "Dünya məfkurə mübarizəsində çalxanır" misalında olduğu kimi, məfkurələr arasında mübarizə, fərqli ideologiyaların və dünyagörüşlərinin toqquşması kimi dərk edilir. Bu mübarizə, həm fikir mübadiləsi və müzakirələr, həm də siyasi və hərbi münaqişələr şəklində özünü göstərə bilər. Məfkurənin təsiri və onun cəmiyyətə təsiri zaman və məkana görə dəyişir, tarixi və sosial kontekstlə sıx bağlıdır. Ona görə də, məfkurənin dəqiq tərifini vermək, konkret bir dövrün, cəmiyyətin və ya qrupun kontekstini nəzərə almağı tələb edir.
Beləliklə, "məfkurə" sadəcə bir söz deyil, cəmiyyətləri formalaşdıran, tarixi hadisələri şərtləndirən və insan həyatının bütün sahələrinə təsir göstərən güclü bir konsepsiyadır. Onun tədqiqi, həm tarixi, həm də sosial proseslərin daha yaxşı anlaşılması üçün mühümdür.