Məfkurəli sözü Azərbaycan dilində "ideyalı", "fikirli", "mənəvi dünyası zəngin" mənalarında işlənir. Sadəcə "ideyalı" tərifi isə sözün bütün imkanlarını əhatə etmir. Daha dəqiq ifadə etmək üçün "məfkurəli" şəxsiyyətin özünəməxsus, bəlkə də cəmiyyətin qəbul etdiyi normalardan kənarda olan, lakin düşünülmüş və ardıcıl şəkildə tərənnüm etdiyi prinsiplərə, ideallara və inanclara malik olduğunu bildirir. Bu, sadəcə bir neçə ideyanın olması demək deyil; əksinə, bu ideyalar sistemli şəkildə şəxsiyyətin həyat fəlsəfəsini, hərəkət və davranışlarını formalaşdırır.
H. Seyidbəylinin misalında olduğu kimi, "Nə yaman məfkurəli adamsan!" ifadəsi müsbət və ya mənfi mənada işlənə bilər. Müsbət mənada bu ifadə güclü əqidəli, özünə inanan və ardıcıl insanı təsvir edir. Mənfi mənada isə bu, həddindən artıq inadkar, fikirlərində israrçı, hətta öz fikirlərini başqalarına qəbul etdirməyə çalışan, özünəməxsusluğu səbəbindən ətrafındakılarla uyğunlaşa bilməyən şəxsiyyətə işarə edir. Kontekstə görə mənanın müsbət və ya mənfi olması dəyişir.
Beləliklə, "məfkurəli" sözü sadəcə "ideyalı" olmaqdan daha çoxdur. O, şəxsiyyətin mənəvi dünyasının zənginliyi, ideoloji mövqeyinin aydınlığı və həyat fəlsəfəsinin formalaşmış olması barədə daha dolğun məlumat verir. Bu, şəxsin özünəməxsusluğunu, düşüncə tərzinin dərinliyini və həyatda öz yolunu seçmək qabiliyyətini ifadə edir. Sözün əsl mahiyyəti isə kontekstdən asılı olaraq dəyişir.